“ဟုတ္ကဲ့ … က်မတို႔ အဲဒါေတြ နားမလည္ဘူး။ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္မႈဆိုတာကို မသိဘူး။ အင္း … အေရးေတာ့ ပါတာေပါ့၊ ဘယ္လိုမ်ဳိး အေရးပါလဲဆိုေတာ့ အဲလိုက်ေတာ့ ဘယ္လိုေျပာရမွန္းကို မသိဘူး၊ နားမလည္ဘူး”“စိတ္မဝင္စားၾကဘူး၊ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အဲဒါကို၊ အဲဒါက်ေတာ့ မသိဘူးဗ်၊ အခုမွ မဖတ္ၾကတာ မဟုတ္ဘူး။ ေတာ္႐ံုတန္႐ံု ဘယ္သူမွ သတင္းစာကို ဖတ္ကို မဖတ္ၾကည့္ေတာ့တာ”
“အဲ … ဆႏၵခံယူပြဲအတြက္ ဟိုဟာလုပ္ထားတာေတြ က်မတို႔ဘာမွ နားမလည္ေသးဘူး လို႔”
“မသိဘူးဗ်၊ စာေတြလည္း သိပ္မဖတ္ရေတာ့က် မသိဘူး”
“သိသလားဆိုေတာ့ မသိကိုမသိတာ။ ဖတ္လည္း မဖတ္ဘူး၊ သြားလည္း မသြားဘူး၊ လူတိုင္း ခံယူခ်က္ေပါ့ေနာ္”
ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာဘာလဲလို႔ လက္လွမ္းမီသေလာက္ ေမးၾကည့္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက လူႀကီးလူငယ္ အိမ္ရွင္မေတြရဲ႕အေျဖကို ၾကားခဲ့ၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာကို ဘယ္လိုအဓိပၸာယ္ ဖြဲ႔ဆိုႏိုင္ပါသလဲ။ BLC လို႔ေခၚတဲ့ ျပည္ပအေျခစိုက္ ျမန္မာႏိုင္ငံေရွ႕ေနမ်ားေကာင္စီရဲ႕ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး ဥပေဒပညာရွင္ ဦးေအာင္ထူးက အခုလို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုပါတယ္။
“ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ အေျခခံအခြင့္အေရးေတြကို အားေကာင္းေကာင္းနဲ႔ အာမခံ ျပ႒ာန္းထားတာျဖစ္ပါတယ္၊ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ပင္မဥပေဒ ျဖစ္တယ္၊ အဲဒီ ဥပေဒကေနၿပီးေတာ့ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအျခခံကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ဖို႔ တန္းတူညီမွ်မႈကို အာမခံရပါတယ္။
အဲေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒဆိုတာက ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕အခြင့္အေရးကို ျပ႒ာန္း႐ံုနဲ႔မရဘဲနဲ႔ အဲဒီအခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ယႏၱယားေတြ တပ္ဆင္ထားေပးရတယ္။ အနည္းဆံုးအားျဖင့္ေတာ့ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးကို ထိပါးလာရင္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္မယ့္ လြတ္လပ္တဲ့ တရားစီရင္ေရးလိုဟာမ်ဳိးေတြကို အားေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ျပ႒ာန္းေပးထားတယ္၊ ဒီလို အေျခခံမ်ဳိးနဲ႔ ျပင္ဆင္ျပ႒ာန္းေပးထားတဲ့ အရာမ်ဳိးကိုမွသာလွ်င္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒလို႔ ေခၚပါတယ္”
ဖြဲ႔စည္းပံုဆိုင္ရာ အေျခခံဥပေဒကိုၾကည့္ရင္ ၂ မ်ဳိး ၂ စားေတြ႔ရတယ္လို႔ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ကန္ဒ တကၠသိုလ္က သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက အခုလို သမိုင္းေနာက္ခံနဲ႔ ေျပာျပပါတယ္။
“Constitutionalism လို႔ ေခၚတဲ့ စည္းမ်ဥ္းခံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ရဲ႕သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္ရင္ေပါ့ေလ၊ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒဆိုတာ ၂ မ်ဳိး ၂ စား ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ တမ်ဳိးကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ခံျပည္သူေပါ့၊ ေအာက္ေျခထုက အထက္လႊာ သက္ဦးဆံပိုင္ အာဏာရွင္ေတြ (သို႔တည္းမဟုတ္) ႏိုင္ငံတခုကိုထူေထာင္ဖို႔အတြက္ ႀကိဳးစားေနတဲ့သူေတြကို ေအာက္ကေန တင္ျပၿပီးေတာ့ အတည္ျဖစ္လာတဲ့ ေအာက္ကေန အထက္ကိုဆန္တဲ့ ပံုစံေပါ့၊
ဒီပံုစံကို အဂၤလန္တို႔၊ အေမရိကားတို႔၊ ျပင္သစ္တို႔ စတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္တမ်ဳိးကေတာ့ အေပၚကအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အာဏာပိုင္ေတြက ေအာက္က အုပ္ခ်ဳပ္ခံျပည္သူေတြကို ခ်ျပတဲ့ပံုစံပါ။ ဒီဟာကို သေဘာတူသလား၊ မတူသလား ဆိုၿပီးေတာ့ ခ်ျပတဲ့ပံုစံေပါ့ေလ။ ဒါကေတာ့ အေပၚက ေအာက္ကို စုန္တဲ့ပံုလို႔ ေခၚႏိုင္တာေပါ့။ ဒါကို အာဏာရွင္ တိုင္းျပည္ေတြမွာ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရပါတယ္။ အခု ဗမာျပည္မွာ အမ်ဳိးသားညီလာခံက ေရးဆြဲလိုက္တဲ့ အေျခခံဥပေဒဟာ ဒုတိယပံုစံသေဘာ သက္ဝင္ေနတယ္ခင္ဗ်”
ဒီလို ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပံုစံ ၂ မ်ဳိးရွိတဲ့အနက္ ေအာင္ျမင္တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ ေအာက္ေျခကေန အထက္ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကိုတင္ျပၿပီး အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးေရးဆြဲထားတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ဳိး က်င့္သံုးၾကတာ ေတြ႔ရတယ္လို႔ ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းက ေျပာပါတယ္။
“ေအာက္ကေန အေပၚကိုဆန္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒဆိုတာဟာ ျပည္သူအမ်ားစုရဲ႕ဆႏၵကို ထင္ဟပ္ေပၚလြင္ ေစတဲ့အတြက္ ဒီႏိုင္ငံေတြဟာ တိုးတက္တာပါပဲ။ လက္ေတြ႔ၾကည့္လိုက္ပါ။ အဂၤလန္၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ျပင္သစ္ ဒီႏိုင္ငံေတြပါပဲ။ ဂ်ာမဏီ။ တကယ္ေတာ့ အေပၚကေနခ်လိုက္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာ ဒုတိယကမၻာစစ္ ႐ႈံးသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ ပ်က္စီးသြားပါတယ္။ အခုက ေအာက္ကေန အေပၚကိုဆန္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ ျဖစ္လာတဲ့အခါမွာ တိုးတက္လာတာပါပဲ။ ဒါဟာ ဘယ္လိုမွ ျငင္းလို႔မရတဲ့အခ်က္ပါ”
တခါ အထက္ကေန ေအာက္ကိုခ်ျပတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုမ်ဳိးက်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ဘယ္လိုျဖစ္ရပ္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုရတယ္ဆိုတာကို ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက အခုလိုေျပာပါတယ္။
“ဘယ္လိုေတြ႔ရမလဲဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ရွင္းရွင္ေလးပဲေလ။ ၁၉၇၄ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကို ၾကည့္လိုက္ရင္ပဲ သိတာေပါ့။ ၁၄ ႏွစ္ပဲ ခံတာပဲ။ ၁၉၈၈ မွာ ျပည္သူက အံုႂကြတာပဲ။ ဒီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို မႀကိဳက္ဘူးဆိုတာကို ျပတာပဲ။ ဒီလိုပဲ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကလည္း ဒီအတိုင္းပဲေလ။ ျပည္သူေတြက အံုႂကြေတာ္လွန္တာပဲ။ ဒီေန႔ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမတႏိုင္ငံမွာ လူထုႀကီးတခုလံုးက အံုႂကြမႈမရွိေသာ္လည္းပဲ ဒီဟာကို သေဘာမတူဘူးဆိုတာ ဆန္႔က်င္တဲ့ အယူအဆေတြကို ေဖာ္ထုတ္ တင္ျပေနၾကတာပဲ။ ဒါကို ေတြ႔ရမွာပဲ။ က်ေနာ္ ဒီလိုပဲ ျမင္ပါတယ္”
အဲဒီလိုအေျခခံေတြနဲ႔ ေရးဆြဲခဲ့ၾကတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံနဲ႔ အဲဒီႏိုင္ငံေန ျပည္သူလူထုအတြက္ ဘယ္ေလာက္ထိေအာင္ အေရးပါတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံေရွ႕ေနမ်ားေကာင္စီ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး ဥပေဒပညာရွင္ ဦးေအာင္ထူးကပဲ ဆက္ၿပီးေတာ့ ရွင္းျပပါတယ္။
“စစ္မွန္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံတရပ္ ေပၚလာၿပီဆိုရင္ တိုင္းျပည္မွာ လက္ရွိတည္ဆဲဥပေဒေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီ တည္ဆဲဥပေဒေတြဟာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ ထည့္သြင္းျပ႒ာန္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕အခြင့္အေရးကို ဆန္႔က်င္တဲ့ဥပေဒဆိုရင္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေပၚလာတဲ့အခ်ိန္မွာ အဲဒီ ဥပေဒေတြအားလံုးကို ရပ္ဆိုင္း ဖ်က္သိမ္းပစ္လို႔ ရတယ္၊ ပယ္ဖ်က္ပစ္ရတာ ျဖစ္တယ္။
တခ်ိန္တည္းမွာ ေနာက္ထပ္ဥပေဒသစ္ေတြ ျပ႒ာန္းေတာ့မယ္ဆိုရင္လည္းပဲ ဒီ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒနဲ႔အညီ အာမခံျပ႒ာန္းေပးထားတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕အခြင့္အေရးကို ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ဥပေဒမ်ဳိးကိုသာလွ်င္ ဆက္လက္ ျပ႒ာန္းေပးထားတာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာ ဥပေဒအားလံုးရဲ႕ ပင္မအသက္ေသြးေၾကာ အျဖစ္နဲ႔ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕အေျခခံအခြင့္အေရးေတြကို ေတာက္ေလ်ာက္ ေနာက္ထပ္ေပၚလာတဲ့ဥပေဒေတြက ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးေရး အေျခခံကေနၿပီးေတာ့ အင္မတန္ကို အေရးႀကီးတာျဖစ္ပါတယ္”
ဒီေတာ့ကာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာ ကိုယ့္ကိုယ္ဘယ္သူေတြက ဘယ္လိုပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မယ္၊ ကိုယ့္ႏိုင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္နဲ႔ ကိုယ့္ရဲ႕ သားစဥ္ေျမးဆက္အနာဂတ္ကို ပံုေဖာ္မယ့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းနဲ႔ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ေဖာ္ျပေရးဆြဲထားတာျဖစ္တာမို႔ အထူးပဲ အေရးႀကီးလွပါတယ္။ ဒီေတာ့ကာ ျမန္မာျပည္သူလူထုအေနနဲ႔ ကိုယ့္ရဲ႕ ဆႏၵသေဘာထားေတြ မေဖာ္ထုတ္ခင္ ဒီအေျခခံဖြဲ႔စည္းပံု ဥပေဒမွာ ဘယ္လိုေရးဆြဲထားတယ္။ ဘာေတြပါတယ္ဆိုတာကို အေသအခ်ာ ေလ့လာသင့္ပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။
ဦးဘေမာ္ စုစည္းတင္ျပခ်က္ကို ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပပါတယ္။
