အမ်ဳိးဘာသာ သာသနာ နဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္ေရး

ဒီတပတ္ ျမန္မာ့မ်က္ေမွာက္ေရးရာ သံုးသပ္ခ်က္အစီအစဥ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ ႔ “ကိုးကြယ္ရာ ဘာသာကူးေျပာင္းျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒ (မူၾကမ္း)” ဆုိင္ရာ အတည္ျပဳျပဌာန္းေရး ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ လႈပ္ရွားမႈမ်ား၊ ယံုၾကည္ခံယူခ်က္ဆိုင္ရာတို႔ကို ေထရဝါဒဗုဒၶသာသနာျပဳ တကၠသိုလ္ မဟာဌာနမွဴး ပါေမာကၡ ေဒါက္တာဓမၼပီယ ကို ဦးေက်ာ္ဇံသာ က ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးတင္ျပထားပါတယ္။ 

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆရာေတာ္ဘုရား တပည့္ေတာ္ ပထမဦးဆံုး ေလွ်ာက္ထားလိုတာကေတာ့ တပည့္ေတာ္က သတင္းသမားအေနနဲ႔ ေမးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္မတန္ေလးနက္တဲ့ ဘာသာေရး၊ သာသနာေရးကိစၥကို ေမးမွာျဖစ္ပါတယ္ဆိုေတာ့ အေမး ႏြားေက်ာင္းသား၊ အေျဖ ဘုရားေလာင္းလို ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ တပည့္ေတာ္ကို ခြင့္လႊတ္ၿပီးေတာ့ ေျဖၾကားေပးပါလို႔ ေတာင္းပန္ခ်င္ပါတယ္။

ေဒါက္တာဓမၼပီယ ။ ။ တတ္ႏိုင္သမွ်ေတာ့ ေျဖၾကားေပးပါမယ္ ဒကာႀကီး။ 


ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ပထမဦးဆံုးက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ ကူးေျပာင္းျခင္းဆုိင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္းဆုိတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အဲဒီအထဲမွာ ကိုးကြယ္ရာဘာသာဆုိတာကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါဟာ ေတာ္ေတာ္ထူးဆန္းတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းတခု ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ကိုယ္ယံုၾကည္ရာအလိုက္ စြဲယူကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာကို ဆုိလုိသည္ဆုိေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၊ အစၥလာမ္၊ ခရစ္ယာန္ စသျဖင့္ဆုိတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုးကြယ္မႈဆုိတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မေျပာထားေတာ့ အေတာ္ေလး နားလည္ရခက္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာဆုိတာဟာ ကိုယ္က ယံုၾကည္မႈျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ယံုၾကည္မႈအတိုင္း က်င့္ၾကံတယ္။ ဓမၼကို လိုက္နာက်င့္ၾကံတာကိုဆိုတယ္လို႔ တပည့္ေတာ္ နားလည္ပါတယ္။ ဒီမွာ ဖြင့္ဆုိထားတဲ့ အဓိပၸာယ္က လံုေလာက္ပါရဲ႕လား ဘုရား။

ေဒါက္တာဓမၼပီယ ။ ။ ဒီလိုေတာ့ရွိတယ္။ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔က traditional ႐ိုးရာအရ ျပန္ဆုိတာနဲ႔၊ philosophical ႐ႈေထာင့္က ျပန္ဆိုတာ ဒီလုိေတာ့ ကြဲတာေပါ့။ ေယဘုံယ်အားျဖင့္ ျပန္တာကေတာ့ ကိုးကြယ္ရာဘာသာဆိုရင္ မိမိကိုးကြယ္တဲ့ဘာသာေပါ့။ အဲဒီမွာ ကိုးကြယ္ျခင္းဆုိတဲ့ေနရာမွာ ခရစ္ယာန္၊ မြတ္စလင္၊ ဗုဒၶဘာသာ အဲဒီလိုမ်ဳိးေပါ့။ ဗုဒၶဘာသာလည္း ဥပမာ အၾကမ္းအားျဖင့္ေျပာရင္ ဘုရားကို ကိုးကြယ္ပါ၏၊ တရားကို ကိုးကြယ္ပါ၏ ဆိုေတာ့ ေယဘံုယ်ေျပာရင္ေတာ့ ဒီသေဘာပဲ သက္ေရာက္တယ္။ သူက philosophical အရ၊ academic သေဘာအရ၊ ေလးေလးနက္နက္ ဖြင့္ဆုိၾကတဲ့အခါမွာဆိုရင္ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာသည္ ဘာသာမဟုတ္၊ religion မဟုတ္။ သူက the way of life ဆိုတာမ်ဳိး ျပန္တာရွိတယ္။ ဘာသာ မဟုတ္ဘူးဆုိတာ။ အဲဒီလိုမ်ဳိး ေျပာၾကတာ။ ဒါကေတာ့ acedmic ႐ႈေထာင့္ကျဖစ္ျဖစ္၊ philosophical ႐ႈေထာင့္ကျဖစ္ျဖစ္ ဘာသာတရားကို အဲဒီလုိမ်ဳိးေျပာတာ။ အဲဒီေတာ့ ဘုန္းဘုန္းအေနနဲ႔ကေတာ့ ဗုဒၶဘာသာသည္ religion မဟုတ္ဘူး။ religion ဟုတ္တယ္ဆုိတာကိုေတာ့ ဒီေနရာမွာေတာ့ အေလးအနက္ မေျပာလိုဘူး။ အားသန္ရာကို ေျပာခ်င္ကသည္ သူတို႔ ဒီလုိေျပာၾကတယ္လို႔ ဘုန္းဘုန္း personal အေနနဲ႔ ဒီလုိပဲ ယူဆထားပါတယ္။ 

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ တပည့္ေတာ္ အဲဒီေမးခြန္းကို ေမးရခ်င္အေၾကာင္းရင္းက လူတေယာက္ဟာ ႐ုိးရာအားျဖင့္၊ မိ႐ိုးဖလားအားျဖင့္ ဘယ္ဘာသာစာရင္းမွာပါေနပါေန၊ ဗုဒၶရဲ႕ဓမၼကို သက္ဝင္ယံုၾကည္လုိ႔ အဲဒီအတုိင္း လုိက္နာက်င့္ၾကံၿပီး ေနထိုင္တယ္ဆိုရင္ မွတ္ပံုတင္စရာ လိုေသးသလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းမ်ား ေပၚထြက္ေနသလားလို႔ပါ ဘုရား။ 

ေဒါက္တာဓမၼပီယ ။ ။ သူက ဒီလုိရွိတယ္ ဒကာႀကီး။ ဒီမွာက ကိုးကြယ္ရာဘာသာ ကူးေျပာင္းျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒဆုိတဲ့ေနရာမွာ အကုန္လံုး စကၤာပူမွာလည္း ရွိပါတယ္။ သူက ဘာသာတူရင္ လက္ထပ္ရင္၊ အဲဒါက issue မဟုတ္ဘူး။ ဘာသာတရားနဲ႔ ဘာသာတရားတခုကို cross လုပ္တဲ့အခါ သူတုိ႔ဆီမွာေတာ့ high court commission ဆိုတာရွိတယ္လို႔ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ သိရပါတယ္။ အခုဟာကလဲ ဘာသာမတူတဲ့သူေတြ၊ ဘာသာ cross လုပ္တဲ့အခါမွာ ျပႆနာေတြက ႐ႈပ္ေထြးလုိ႔ အဲဒီလို မတူညီတဲ့ ဘာသာ ၄ ခုမွာ အမ်ားစုက ပိုၿပီးေတာ့ သူတုိ႔က ေပးဆပ္မႈအေနနဲ႔ ရွိရသလိုရွိေတာ့ ဒီဘာသာဝင္၊ ဘာသာကူးေျပာင္းေရး ဥပေဒဆုိင္ရာ ျဖစ္ေပၚလာတယ္လို႔ ဘုန္းႀကီးက ဒီလိုပဲ ယံုၾကည္ထားပါတယ္။ 

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ တပည့္ေတာ္ တခုေလွ်ာက္ထားခ်င္တာကေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ကေရာ ဗုဒၶဘာသာကို မိသားစုထဲမွာ တေယာက္ေယာက္က ကူးေျပာင္းလာခဲ့ၿပီ၊ က်န္တဲ့မိသားစုဝင္ေတြ ခင္ပြန္းသည္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဇနီးသည္ေသာ္လည္းေကာင္း သူတုိ႔က Hindu ဝါဒျဖစ္ျဖစ္၊ တျခားဆရာႀကီးေတြကို ဆက္လက္ကိုးကြယ္တယ္။ အဲဒီလို ကိုးကြယ္မႈ၊ ကြဲျပားမႈေတြရွိခဲ့တယ္ဆုိရင္ ဗုဒၶလက္ထက္က ဘယ္လိုပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါလဲဘုရား။ ဒီလုိ တရားဥပေဒမ်ဳိး ရွိခဲ့ပါသလား ဘုရား။ 

ေဒါက္တာဓမၼပီယ ။ ။ အဲဒါကို အတိအက်ေျပာမယ္ဆုိရင္ ဝိသာခါ ေက်ာင္းအမႀကီးက ၇ ႏွစ္သမီးကတည္းက ေသာတပန္ ျဖစ္ခဲ့တာ။ ဒါေပမဲ့ သူလက္ထက္တဲ့အခါမွာ ဘာသာမတူတဲ့ပုဂၢိဳလ္နဲ႔ လက္ထက္ရတဲ့အခါမွာ ဖခင္ႀကီးက အၾကင္နာလည္း ရွိ၊ သမီးေလးကို အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ အခက္အခဲေတြရွိလာလုိ႔ရွိရင္ သူ႔ေယာကၡမအိမ္ ထည့္လိုက္ရတဲ့သမီးေလးကို အေၾကာင္းတစံုတရာရွိခဲ့လို႔ရွိရင္ စိတ္ထင္အတိုင္း မေျပာပါနဲ႔၊ စိတ္ထင္အတိုင္း မလုပ္ပါနဲ႔လုိ႔ သူေနာက္မွာ ကၽြန္ေတြ ထည့္လိုက္တယ္။ အမွားအမွန္ကို ဆံုးျဖတ္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ ပညာရွိအမတ္ႀကီးေတြကို ထည့္လႊတ္လိုက္တယ္။ 

ဥပမာအားျဖင့္ တခါမွာ ဝိသာခါက ေသာတပန္လည္းျဖစ္၊ သဒၵါတရားနဲ႔ေနတဲ့ပုဂၢိဳလ္ဆုိေတာ့ အဲဒီအိမ္မွာ ဘာသာမဲ့အိမ္မွာ ဆြမ္းခံရပ္တဲ့အခါ ဝိသာခါ ေက်ာင္းအမႀကီးကျမင္ရတဲ့အခါၾကေတာ့ သူ႔စိတ္ထဲမွာ မခ်မ္းသာဘူး။ စိတ္မခ်မ္းသာေပမယ့္ ဆြမ္းေလာင္းဖို႔မျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ သူက အရွင္ဘုရား ကန္႔ေတာ့ဆြမ္းပါ ဘုရား။ တပည့္ေတာ္တို႔ ေယာကၡမႀကီးေတြက စားႂကြင္းေတြကိုစားေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြျဖစ္ပါတယ္ဘုရားလို႔ ေျပာတဲ့အခါက်ေတာ့ ေယာကၡမေတြက စိတ္ဆိုးၾကတယ္။ သူတုိ႔ကို စားႂကြင္းေတြဆိုေတာ့။ အဲဒီအခါမွာ ျပႆနာျဖစ္တဲ့အခါမွာ ဝိသာခါကို အိမ္ေပၚက ႏွင္ခ်တယ္၊ အဲဒီလုိ ေျပာရေကာင္းလားဆုိၿပီးေတာ့။ 

အဲဒီအခါမွာ သူ႔ေနာက္မွာပါတဲ့ ပညာရွင္ေတြက သမီးက စားႂကြင္းေတြကို စားေနတယ္ဆိုတာ ဘာကိုေျပာခ်င္သလဲဆုိေတာ့ စားႂကြင္းစားက်န္ေတြကို စားတယ္ဆိုတာ သူတို႔က ဒီဘဝမွာေတာ့ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈေတာ့ မရွိဘူး။ အတိတ္ဘဝကျပဳခဲ့တဲ့ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈေတြ ပါလာတာျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အတိတ္က ကုသိုလ္ေတြကိုစားေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြပါလို႔ ေျပာတာျဖစ္ေတာ့ အခုန ပညာရွင္အမတ္ေတြက ဝိသာခါေျပာျခင္းက အမွန္တရားကို ေျပာျခင္းျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒီအျပစ္နဲ႔ အိမ္ေပၚက ႏွင္ခ်လို႔မရဘူးလို႔ ဒီလိုမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဘာသာတရား ကူးေျပာင္းျခင္းေၾကာင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဘာသာမဲ့ေတြ၊ ဘာသာမတူေတြ လက္ထပ္ျခင္းေၾကာင့္ ျပႆနာေတြက ဘုရားလက္ထက္ကတည္းက ရွိခဲ့ပါတယ္။ 

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခုလည္းပဲ ဆရာေတာ္ဘုရားက ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဗုဒၶသာသနာအေၾကာင္း ေျပာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေမးခ်င္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီဥပေဒၾကမ္း ေပၚေပါက္လာတာကလဲ ႏိုင္ငံေရးကိစၥ အေတာ္ေလး ပါေနတယ္ဆိုရင္ မွန္ပါသလား ဘုရား။

ေဒါက္တာဓမၼပီယ ။ ။ ဘုန္းဘုန္းအျမင္က်ေတာ့ လူမ်ဳိးေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ ႐ိုးရာတုိ႔၊ ယဥ္ေက်းမႈတို႔ကေတာ့ ဆက္ႏႊယ္ေနတယ္လို႔ ထင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုနက ဘာသာကူးေျပာင္းေရးဆုိင္ရာ ဥပေဒ ျဖစ္လာတာကေတာ့ ဆန္းေတာ့ ဆန္းၾကယ္တယ္။ ဗမာႏိုင္ငံမွာ ၃ ႏွစ္ေလာက္ကစၿပီးေတာ့ ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းလာတဲ့အခါမွာ၊ ပြင့္လင္းလာတဲ့အခါမွာ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေခါင္းေထာင္လာၾကတယ္။ အဲဒီမွာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ႐ႈပ္ေထြးသြားခဲ့တဲ့၊ ကမာၻက အျမင္ေစာင္းသြားတဲ့ ၉၆၉။ ၉၆၉ ကလည္း သူဘာသာ ေဆာင္ရြက္ၾကတာပဲ။ 

အခု ဘာသာေရး ကူးေျပာင္းေရးဆုိင္ရာလည္း ဆရာေတာ္ေတြက သူဟာသူ timing အခ်ိန္သင့္ အခါသင့္ ျဖစ္လာတဲ့သေဘာျဖစ္ေတာ့ အဲဒီအခါမွာ သံဃာေတာ္ေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအတြက္လႈပ္ရွားတာ မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔က အမ်ဳိးသားေရးအတြက္ လႈပ္ရွားတာ။ သာသနာေရးအတြက္ဆုိတာလည္း ပါတာေပါ့။ အမ်ဳိးသားေရးအတြက္ လႈပ္ရွားတဲ့ကိစၥက တဖက္ကလည္း ႏုိင္ငံေရးတုိ႔၊ အမ်ဳိးသားေရးဆုိတာက စကားသင့္သလို သံုးတဲ့အခါက်ေတာ့ ဘုန္းဘုန္းတို႔က အဲဒီမွာ နဂိုတုန္းက သံဃာေတာ္ေတြက ဥပေဒမူၾကမ္းကို ထုတ္ထားတာ။ ဒီလာမယ့္ ၂၁-၂၂ ဆုိရင္ တႏွစ္ ျပည့္သြားၿပီ။ (၆) လံုးလံုးက လက္မွတ္ေရးထုိးတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရကို တင္တယ္။ ဘယ္အစိုးရအဖြဲ႔၊ ဘယ္အသင္းအဖြဲ႔ကမွ ဒီ issue ကို မကိုင္ရဲဘူး။ မတင္ရဲဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ 

ဒါေပမဲ့ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးကေန ဒီ issue ကို သမၼတႀကီးက ႏႈတ္မိန္႔ေပးၿပီး အဖြဲ႔ဝင္ေတြဖြဲ႔ၿပီး ျပဳတဲ့အခါက်ေတာ့ ေဘးကေတာ့ ေျပာၾကတာေပါ့၊ ဒါက သံဃာေတာ္ေတြက အစိုးရလက္ကိုင္တုတ္ျဖစ္ၿပီးေတာ့ အစိုးရက ဒီအမႈကိုဆင္တယ္လို႔ ဒီလိုပဲ ေျပာၾကတယ္။ ဘုန္းဘုန္းတို႔ အျမင္ကေတာ့ ဒီအစုိးရကို သို႔မဟုတ္ ဒီလက္ရွိ ႏိုင္ငံေရးကို ပံ့ပိုးေပးဖုိ႔။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူနည္းစုေတြ၊ ဗုဒၶဘာသာေတြ၊ တျခားဘာသာေတြ တိုင္းျပည္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔ သိပ္လိုပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ မၿငိမ္းခ်မ္းဘူးဆိုရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံလုိ ျဖစ္သြားမွာလည္း ဘုန္းႀကီးတုိ႔ သံဃာေတာ္ေတြက ေၾကာက္ဝံ့၊ စိုးရိမ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာက ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမယ့္ ပုဂၢိဳလ္ေတြက ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ သတင္းေတြ နားေထာင္ေနပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဘုန္းဘုန္းတို႔က တုိင္းျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ပံ့ပိုးေပးတယ္လို႔ ဘုန္းႀကီးကေတာ့ အဲဒီလို ျမင္တယ္ ဒကာႀကီး။ 

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လက္ရွိအေျခအေနမွာ ဒီဥပေဒက တည္ၿငိမ္ေရးအတြက္ ဘယ္ေလာက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္လို႔လဲဘုရား။ ဒီ ဥပေဒေၾကာင့္သာလွ်င္ လူ႔အခြင့္အေရးသမားေတြက ပိုၿပီးေဝဖန္လာၾကတယ္ဆိုရင္ေကာ အဲဒီဖက္က မေတြးၾကည့္ႏုိင္ဘူးလား ဘုရား။ ဒီဥပေဒဟာ ဘယ္ေလာက္အထိ လိုအပ္ပါသလဲ ဘုရား။

ေဒါက္တာဓမၼပီယ ။ ။ ဟိုလိုလည္း ရွိတာေပါ့။ ဒကာမႀကီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာသလိုေပါ့။ ဗမာျပည္ကို ႏိုင္ငံတကာ သတင္းဌာနေတြက highlight လုပ္တဲ့အခါမွာ ဒီဟာႀကီးပဲ highlight လုပ္ေတာ့ ျပႆနာက ဒါပဲ၊ အႀကီးအက်ယ္ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ ထင္မွာ။ highlight လုပ္စရာ အမ်ားႀကီးပါပဲဆိုတဲ့ ဒကာမႀကီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ အေတြးအေခၚကို အင္မတန္ျမတ္ႏိုးတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ ဘုန္းႀကီးတို႔ဆီမွာ highlight လုပ္စရာ ဘာသာတရားကိုလည္း အခုအခ်ိန္မွာ highlight လုပ္လို႔ ရတယ္။ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ ေႏွးေကြးေနတဲ့ ပညာေရးကို highlight လုပ္လို႔ ရတယ္။ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ က်န္ေနေသးတဲ့၊ အခ်ိန္ၾကာေနေသးတဲ့ အရာေတြကိုလည္း highlight လုပ္လို႔ ရတယ္။ ကိုယ္မႀကိဳက္တဲ့အရာေတြကို တိုင္းျပည္က issue လုပ္ၿပီးတင္ျပေနတာကိုလည္း highlight လုပ္တယ္။ 

အခုအခါမွာ ေမာင္းေတာနဲ႔ ဘူးသီးေတာင္ကိစၥမွာ တဖက္က လာလာဝင္ေရာက္ တုိက္ခိုက္တာေတြကိုပဲ highlight လုပ္လို႔ ရတယ္။ အဲဒီလုိ highlight လုပ္ဖို႔အတြက္ အမ်ားႀကီးရွိတဲ့အခါမွာ သံဃာေတာ္မ်ားက ႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရကို သူတုိ႔ရဲ႕ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ သူတုိ႔ကို အားပိုေကာင္းေအာင္ ပံ့ပိုးေပးသလို ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးသမားက သံဃာေတာ္မ်ားအေပၚမွာ highlight လုပ္ၿပီးေတာ့ ေျပာတယ္လို႔ ဘုန္းဘုန္းက ထင္တယ္။ ဘုန္းဘုန္းတို႔ သံဃာေတာ္ေတြကေတာ့ ေအးေအးေဆးေဆးပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပဲ။ သူတုိ႔ကိုလည္း ရန္မမူဘူး။ 

ေနာက္တခါ သူတုိ႔က ေျပာေတာ့သာ လူ႔အခြင့္အေရးတို႔ human rights တို႔ သူတို႔ေျပာတာ။ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔က်ေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရးကို အျမဲတမ္းၾကည့္တယ္။ ႏွလံုးသြင္းတယ္။ ေနာက္တခုက ဘုန္းဘုန္းတုိ႔က အမ်ဳိးသားေရးဆိုတဲ့ေနရာမွာ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ မူလဂုဏ္သိကၡာ၊ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ မူလအႏွစ္သာရ၊ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ မူလတည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ အေျခအေနကို ဘုန္းဘုန္းတုိ႔က အျမဲတမ္း စမ္းစစ္တယ္။ အခုဘာလို႔လဲဆုိေတာ့ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ျပည္နဲ႔ ယုိဒယားႏိုင္ငံဆုိ ဥပမာ ဗုဒၶဘာသာအခ်င္းခ်င္း ကူညီမႈရွိတယ္။ အခုဆိုရင္ သူတုိ႔ႏုိင္ငံမွာ ေတာင္ပိုင္းမွာ ရဟန္းသံဃာမ်ားက ဆြမ္းခံသြားတဲ့အခါမွာ အေစာင့္ေတြနဲ႔ သြားရၿပီ။ ေနာက္တခါ ဆြမ္းခံႂကြတဲ့အခါ က်ည္ကာဝတ္ၿပီးေတာ့ သြားရတယ္ဆုိတဲ့အျဖစ္မ်ဳိးေတြ ေရာက္ေနတယ္။ 

ဘုန္းဘုန္းတို႔ျပည္ကေတာ့ ဘယ္လုိနည္းနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ ေျပာသင့္တဲ့အရာေျပာမွ ကမာၻက သိမယ္။ ေျပာတဲ့အခါမွာ မိမိတို႔ ရဟန္းသံဃာမ်ားရဲ႕ ဒီ ဘာသာစကား ကၽြမ္းက်င္မႈနည္းေတာ့ ဒါကို ဥပမာဆုိပါစို႔ highlight လုပ္ၿပီးေတာ့၊ တခ်ဳိ႕ကို စကားကို ႀကိဳက္သလို interpret လုပ္တာရွိတယ္။ ဥပမာ ရဟန္းတပါးကေျပာတယ္၊ အစြန္းေရာက္ေနတဲ့အရာေတြကို သေဘာမတူႏိုင္ဘူး ေျပာတဲ့အခါမွာ interpreter က I hate whatever extremists - အစြန္းေရာက္ေနတဲ့အရာေတြကို ငါ မုန္းတီးတယ္လုိ႔ ေျပာတယ္။ တခ်ဳိ႕က ဘာသာတရားကို ေျပာခ်င္တဲ့ပုဂၢိဳလ္က ဗုဒၶဘာသာက ဘာေတြဆုိ မုန္းတီးတယ္။ ဗုဒၶဘာသာက ဘယ္လိုဟာမ်ဳိးေတြ မုန္းတီးတယ္ဆိုေတာ့ မုန္းတီးျခင္းဆုိတဲ့ စကားကို အဓိပၸာယ္ျပန္လိုက္တဲ့အခါ အဓိပၸာယ္ေတြက တမ်ဳိးစီျဖစ္ကုန္ပါတယ္။ 

မုန္းတီးျခင္းဆုိတဲ့စကားက ဘုန္းႀကီးတုိ႔ ဘာသာတရားအရေရာ ကိုယ့္ရဲ႕ႏွလံုးသားအရေျပာဖို႔ အင္မတန္ ဝန္ေလးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စကားတခုကို အဓိပၸာယ္ျပန္တဲ့အခါမွာေတ့ မလိုအပ္တဲ့ေနရာေတြ ေရာက္သြားပါတယ္။ ဘုန္းဘုန္းတို႔ ရဟန္းသံဃာေတာ္ေတြက ျပည္တြင္းမွာေတာ့ သည္းခံမယ္၊ တတ္ႏုိင္သမွ် ခႏီၱတရားကို လက္ကိုင္သံုးမယ္။ အခြင့္အခါသင့္ရင္ ေျဖရွင္းေပးမယ္။ အခြင့္အခါမသင့္ရင္လည္း သူမ်ားစြပ္စြဲခ်က္ကို ဘုန္းဘုန္းတုိ႔က ခံယူယံုရွိတာေပါ့။ ေမတၱာတရားနဲ႔။ 

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ တပည့္ေတာ္ ေနာက္ဆံုးေမးခ်င္တဲ့ ေမးခြန္းကေတာ့ ဦးႏုလက္ထက္တုန္းက ဗုဒၶဘာသာကို ႏုိင္ငံေတာ္ဘာသာ ျပဳလုပ္ေရးဆိုၿပီး ဥပေဒလုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာ အႀကီးအက်ယ္ တက္ခဲ့ရပါတယ္။ ဆိုေတာ့ အခု ဘာသာေရးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ဥပေဒကို ျပဌာန္းလာတဲ့ဟာက ဘာမွျပႆနာ ေနာက္ဆက္တြဲ ဂယက္ေတြ ေပၚေပါက္မလာဘဲနဲ႔ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း၊ ေျပေျပလည္လည္ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႔ အရွင္ဘုရား ေမွ်ာ္လင့္ပါသလား ဘုရား။

ေဒါက္တာဓမၼပီယ ။ ။ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလမွာ ဒီမုိကေရစီရဲ႕သေဘာထားကိုေတာ့ သိဖို႔အေရးႀကီးတယ္လို႔ ထင္တယ္။ ဦးႏုလက္ထက္က အသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ ရဟန္းသံဃာေတြ အခ်င္းခ်င္းကလည္း ႏွစ္ဖက္ျဖစ္ေနတယ္။ ေနာက္တခါ သူတုိ႔ အတုိင္းအတာတခုအရ ဝန္ႀကီးေတြက အကြဲအျပားေတြ ဒါမ်ဳိးေတြရွိတယ္။ ဘုန္းဘုန္းကေတာ့ ဒီဥပေဒအရကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး Human Rights ကို တကယ္ေလးစားမယ္ဆုိရင္ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ကလည္း နစ္နာတယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္၊ လႊတ္ေတာ္ကို တင္ျပမယ္။ သူတုိ႔ကြန္ျမဴနီတီကလည္း သူတုိ႔ကြန္ျမဴနီတီ နစ္နာတယ္ဆုိရင္၊ မမွ်တဘူးဆုိရင္ ႏိုင္ငံေတာ္ကိုတင္ျပၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္မွာ အမ်ားစုနဲ႔ vote နဲ႔ လုပ္တာကို ဘုန္းဘုန္းကေတာ့ မွ်တယ္၊ fair ျဖစ္တယ္လို႔ ခံယူတယ္။ ဘုန္းဘုန္းအျမင္ကေတာ့ ဒီဥပေဒတည္ဆဲေရးက ဗုဒၶဘာသာသက္သက္အတြက္မဟုတ္ဘဲ အမ်ားစုရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဦးတည္တယ္လုိ႔ ဒီလိုသေဘာပဲ ခံယူထားပါတယ္။ ။ 

ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပိုင္း) အစီအစဥ္က ျပန္လည္ကူးယူ ေဖာ္ျပပါတယ္။