ဒီမုိကေရစီပ်ဳိးပင္ (၄) - ညီေစာလြင္

တရားဥပေဒ စိုးမုိးတဲ့ႏိုင္ငံ (Rechtsstaat) တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ ေပၚလစ္ဗ်ဴရုိေဟာင္း ဘိုရွီလိုင္ကို ခံု႐ံုးတင္တဲ့အမႈဟာ ကမၻာ့မီဒီယာေတြမွာ ထိပ္တန္းသတင္းျဖစ္ခဲ့တယ္။ သမၼတ ရွီဂ်င္းပင္ ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရတက္လာတဲ့ေနာက္ပိုင္း တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဆုိတဲ့အသံေတြကို ပိုလို႔ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ၾကားလာရတယ္။ အဂတိလုိက္စားမႈ၊ အာဏာအလြဲသံုးစားမႈ စြပ္စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ ထိပ္တန္းအရာရွိေတြကို ခံု႐ံုးတင္ၿပီး ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္ေတြခ်ေနတာ ေတြ႔လာရတယ္။ ဆိုလိုတာက ဒီေန႔ ေခတ္မွာ ႏုိင္ငံေရးစနစ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔၊ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ မူကြဲမ်ဳိးစံု၊ စီးပြားေရးစနစ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ မူကြဲမ်ဳိးစံု ရွိေနေပမယ့္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး အယူအဆကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ျငင္းခ်က္ထုတ္မယ့္ ႏုိင္ငံရယ္လို႔ မရွိသေလာက္ပါပဲ။

တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးနဲ႔ လစ္ဘရယ္ ဒီမုိကေရစီကို ခြဲျခားလို႔မရပါဘူး။ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးဟာ လစ္ဘရယ္ ဒီမုိကေရစီမွာ အေရးႀကီးတဲ့ တဦးခ်င္းအခြင့္အေရး (individual rights) ကို အာမခံေပးႏိုင္တယ္။ ရင့္က်က္တဲ့ ဒီမုိကေရစီအဆင့္ကို တက္လွမ္းႏိုင္ဖို႔ ဆိုရင္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္း၊ နိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ လုိအပ္တဲ့ လြတ္လပ္မႈအတုိင္းအတာကို တရားဥပေဒနဲ႔ အာမခံရတယ္။ အေရးပါတဲ့အုပ္စုေတြအားလံုး (အထူးသျဖင့္ ဒီမုိကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္ခံရတဲ့ အစိုးရ၊ ႏုိင္ငံေတာ္ ယႏၱရားေတြ အားလံုး) ဟာ တရားဥပေဒနဲ႔ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရတယ္။


တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးအတြက္ အေရးႀကီးတာက အပိုင္း(၁)မွာ တင္ျပခဲ့တဲ့အတုိင္း မူေဘာင္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြအေပၚမွာ ယံုၾကည္မႈရွိတဲ့ စိတ္ဓာတ္ (Constitutionalism) အသက္ဝင္ေနဖို႔ပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ Constitutionalism ဆုိတာကို လူမ်ားတရားႏိုင္ဝါဒ Majoritarianism နဲ႔ ခြဲခြဲျခားျခား ျမင္ဖုိ႔လည္း လုိပါတယ္။ အစုိးရအေနနဲ႔ အမ်ားညီတုိင္း ဤ ကို ကၽြဲ မလုပ္ဘူးဆုိတဲ့ က်င့္ဝတ္ေစာင့္ထိန္းမႈလည္း လိုအပ္ပါတယ္။ အမ်ားစုဆႏၵနဲ႔ ဆံုးျဖတ္တယ္ဆုိတဲ့ကိစၥကိ္ု မလုပ္ရင္မျဖစ္တဲ့ကိစၥေတြမွာေလာက္ပဲ အသံုးျပဳတာမ်ဳိး၊ ႁခြင္းခ်က္ပဲ ျဖစ္သင့္တယ္။

တရားဥပေဒ စိုးမုိးေရးမွာ ေနာက္ထပ္လုိအပ္ခ်က္ကေတာ့ တိတိပပရွိတဲ့ အဆင့္ဆင့္ေသာ ဥပေဒေတြ၊ နည္းဥပေဒေတြပါပဲ။ ဒီဥပေဒေတြကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိတဲ့ တရားေရးစနစ္ဟာ လြတ္လပ္ေနဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွပဲ ျပည္သူေတြကလည္း တရားေရးစနစ္ကို ယံုယံုၾကည္ၾကည္နဲ႔ လိုလိုခ်င္ခ်င္ နာခံမယ့္ ယဥ္ေက်းမႈ ထြန္းကားလာလိမ့္မယ္။ ဒါေတြ အားလံုး အၿပိဳင္ရွင္သန္ေနမွပဲ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဆုိတာ အသက္ဝင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားဥပေဒစိုမိုးမႈ သမုိင္းေၾကာင္းကို ျပန္ေကာက္ရရင္ ဥေရာပတုိက္ႀကီးမွာ ဒီမိုကေရစီ အျပည့္အဝ မေပၚထြန္းခင္ကတည္းက တရားဥပေဒစိုးမုိးတဲ့ ႏုိင္ငံေတြ (Rechtsstaat) ေတြ အရင္ ေပၚထြန္းခဲ့တယ္။ အဲဒီကာလအတြင္း အာရွမွာေတာ့ ဂ်ပန္ဟာ အတုိင္းအတာတခုအထိ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈရွိတဲ့ နုိင္ငံျဖစ္ခဲ့တယ္။ ၁၉ ရာစု လစ္ဘရယ္ဝါဒမွာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးတဲ့ ႏုိင္ငံရယ္လို႔ ေပၚေပါက္လာတာ ထူးျခားတဲ့ ေအာင္ျမင္မႈ တရပ္လို႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ အႏွစ္သာရကေတာ့ အစုိးရနဲ႔ ႏုိင္ငံေတာ္ ယႏၱရားေတြရဲ႕ လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာကို လုိရင္ လုိသလို လုပ္လို႔မရေအာင္ ဥပေဒနဲ႔ ေဘာင္သတ္ထားခဲ့တယ္။ အရပ္သားေတြမွာလည္း ႏုိင္ငံေတာ္နဲ႔ အစိုးရ အာဏာပိုင္ေတြကို ရင္ဆုိင္ရတ့ဲအခါမ်ဳိးမွာ တရားဥပေဒ ေရွ႕ေမွာက္မွာ (တရား႐ံုးေတြမွာ) မိမိကိုယ္ကို ခုခံကာကြယ္ပိုင္ခြင့္ရွိခဲ့တယ္။

ဒီဘက္ေခတ္မွာ ဒီမုိကေရစီထြန္းကားဖုိ႔ဆုိရင္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဟာ အေျခခံက်တဲ့ အုတ္ျမစ္ပါပဲ။ ဒီမုိကေရစီ ရင့္က်က္ခုိင္မာလာဖို႔ တည္ေဆာက္တဲ့ေနရာမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈရွိတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္ဖို႔က အသက္တမွ် အေရးႀကီးလွတယ္။ တရားဥပေဒစိုးမုိးေရးသာမရွိရင္ ျပည္သူေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အခြင့္အေရးေတြကို အျပည့္အဝ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ အစိုးရကို တင္ႏုိင္တာနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမုိးတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္လာမယ္လို႔ စိတ္ခ်ထားလို႔ မျဖစ္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔တက္လာတဲ့ အစုိးရေတြရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ တာဝန္ေတြ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ မူေဘာင္ထဲက ထိန္းေၾကာင္းထားဖုိ႔ လိုတယ္။ ဒီလို ဥပေဒေတြ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကလည္း ျပည္သူလူထုရဲ႕ ဆႏၵနဲ႔အညီ၊ ျပည္သူလူထုက လုိက္ပါေဆာင္ရြက္ႏုိင္တဲ့ မူေဘာင္ေတြ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ ျဖစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။

ေစာေစာက တင္ျပခဲ့တဲ့ လူမ်ား တရားႏုိင္ (Majoritarianism) ဝါဒကို ျပန္ေကာက္ရရင္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြဟာ တရားမွ်တမႈအပိုင္းမွာ အားနည္းေနမယ္။ ႏုိင္ငံသားေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လက္မခံႏုိင္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြျဖစ္ေနၿပီး ဒီမုိကေရစီနည္းလမ္းအရ ေျပာင္းလဲဖို႔ ခက္ခဲေနမယ္ဆုိရင္ အႏၱရာယ္တရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲဆုိင္ရာဥပေဒအရ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေတာင္ မျပည့္တတ္တဲ့ မဲပမာဏနဲ႔အႏိုင္ရတဲ့ ပါတီတရပ္က ပါလီမန္မွာ ၈၀ ရာခုိင္နႈန္း စုိးမိုးခြင့္ရတဲ့ ဥပေဒမ်ဳိး ျဖစ္ေနတာမ်ဳိးပါ။ ဒီလိုပဲ ဝါဒတရပ္၊ အယူအဆ တရပ္အေပၚ အလြန္အကၽြံ အေျချပဳ ေရးဆြဲထားတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတရပ္ဟာ ျပင္ဆင္ႏိုင္ဖို႔ မျဖစ္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ ခက္ခဲေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးပါ။ 

ဒီလိုဆိုရင္ ဒီမုိကေရစီ ရင့္က်က္ခုိင္မာေရးအတြက္ ဘယ္လိုမွ အေထာက္အကူမျဖစ္ႏုိင္ဘဲ အဟန္႔အတားျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္က တဦးတည္းေသာ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ လုပ္ပုိင္ခြင့္ဟာ (ဒီမုိကေရစီ နည္းလမ္းအရ ေပးထားတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္) ဥပေဒျပဳေရး၊ တရား႐ံုးတြ၊ ဖြဲ႔စည္းပံုဆုိင္ရာ အကန္႔အသတ္ေဘာင္ေတြကို ေက်ာ္လြန္ေနရင္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး အယူအဆနဲ႔ လြဲေခ်ာ္ပါတယ္။ ဒီလို ေရခံ ေျမခံမ်ဳိးမွာ တရားဝင္နည္းနဲ႔ျဖစ္ေစ၊ တရားမဝင္နည္းနဲ႔ျဖစ္ေစ ရွိေနရင္ ဒီမုိကေရစီ ရင့္က်က္ခုိင္မာလာဖို႔ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ ႏုုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ အားလံုးအေပၚမွာ တရားဥပေဒ စိုးမုိးမႈရွိေလေလ၊ ဒီမုိကေရစီ ေရခ်ိန္ျမင့္ၿပီး လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ ပိုၿပီးအက်ဳိးရွိေလေလပါပဲ။ တရားေရးစနစ္မွာ အေရးႀကီးတဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြက တရား႐ံုးေတြ၊ ေရွ႕ေန၊ ရဲေတြဟာ မွ်တဖို႔လိုသလို အရည္အခ်င္း ရွိဖို႔၊ ကြ်မ္းက်င္ဖို႔ လိုုပါတယ္။ တရားသူႀကီးေတြဟာ လြတ္လပ္ၿပီး အမီွအခိုကင္းဖို႔ လိုပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးခံ၊ အသံုးခ်ခံမျဖစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။

ဒီလိုပဲ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးမွာလည္း ပုဂၢလိက ပစၥည္းပိုင္ဆုိင္ခြင့္၊ စာခ်ဳပ္စာတမ္းေတြဟာ တရားဥပေဒအေပၚ အေျခခံရသလို မွ်တတဲ့ ၏စီရင္ဆံုးျဖတ္မႈကို ခံယူဖို႔ကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ တရားဥပေဒစိုးမုိးေရးမရွိဘဲနဲ႔ စီးပြားေရး အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြမွာ အေရးႀကီးတဲ့ ကုမၸဏီေတြ၊ ဘဏ္ေတြ၊ အလုပ္သမားသမဂၢေတြဟာ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ လည္ပတ္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလိုပဲ စီးပြားေရးမွာ အစိုးရရဲ႕ အခန္းက႑ေတြျဖစ္တဲ့ အခြန္စနစ္၊ ေငြေၾကးမူဝါဒေတြမွာလည္း တရားဥပေဒ စိုးမုိးမႈမရွိရင္ မွ်တဖို႔ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ ဒီမုိကေရစီတည္ေဆာက္ေရးမွာ အဂတိလိုက္စားမႈနဲ႔ ဒုစ႐ိုက္မႈဆုိတဲ့ အေရးႀကီးတဲ့ အႏၱရာယ္ႏွစ္ရပ္ ရွိတယ္။ ဒီအႏၱရာယ္ႏွစ္ရပ္ကို ေျဖရွင္းေပးႏုိင္တာကလည္း တရားဥပေဒ စိုးမုိးေရးပါပဲ။

တရားဥပေဒစိုးမုိးေရးမွာ အေရးႀကီးတဲ့ ရန္သူကေတာ့ မတရားတဲ့ ဥပေဒ (Bad Law) ေတြပါပဲ။ တရားေရးစနစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမွာ အဓိက အဟန္႔အတားဟာ တျခားအရာေတြထက္ ႏုိင္ငံေရးဆႏၵနဲ႔ လူေတြပါပဲ။ တနည္းအားျဖင့္ အစုိးရ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ကိုယ္တုိင္က တရားဥပေဒရဲ႕ အဆံုးအျဖတ္ကို လက္ခံဖို႔ျငင္းဆန္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ အဓိက ေတြ႔ရတာက ဥပေဒေတြ ရွိသေလာက္ရွိေပမယ့္ အစုိးရက ဥပေဒကို လိုက္နာမႈအပိုင္းကိုေတာ့ မေလးထားေလ့ မရွိပါဘူး။ အာရွသား ႏုိင္ငံေရးသမားေတြက ဥပေဒဆိုတာ အစိုးရရဲ႕လုပ္ငန္းေတြ အဆင္ေျပဖုိ႔ ျပဌာန္းထားတာ၊ အစုိးရရဲ႕အာဏာကို ကန႔္သတ္ဖို႔ ျပဌာန္းထားတာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ျမင္ၾကတယ္။ 

တနည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ Rule of Law တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမဟုတ္ဘဲ Rule by law တရားဥပေဒကို သံုးၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္တာမ်ဳိး ျဖစ္ေနတာပါ၊ ဒီလို က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ အယူအဆအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး တခ်ဳိ႕ ႏုိင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြက အာရွဒီမိုကေရစီ (Asian-style democracy) လို႔ေတာင္ သံုးႏႈန္းေနတာ ရွိပါတယ္။ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းေခတ္မွာ အာရွအစုိးရေတြ (မေလးရွား၊ ထုိင္ဝမ္၊ တ႐ုတ္၊ ဗီယက္နမ္) တို႔မွာ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ဆုိင္တဲ့ ဥပေဒနဲ႔ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို ျပဳျပင္တာရွိေပမယ့္ အစိုးရကို တရားဥပေဒစိုးမုိးမႈေအာက္ သြတ္သြင္းဖို႔အထိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကိုလုပ္ရမယ့္ အပိုင္းကိုေတာ့ ခ်န္လွပ္ထားတုန္းပါပဲ။ အဂတိ လိုက္စားမႈေတြ၊ တရားဥပေဒကို ဘယ္တုန္းကမွ အေလးမထားတဲ့၊ အျပစ္က်ဴးလြန္ေပမယ့္ ဥပေဒအတုိင္း အေရးယူမခံရတဲ့ အခြင့္ထူးခံေတြ ႀကီးစိုးထားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ တရားဥပေဒ စိုးမုိးေရးဆုိတာကို ေတာ္႐ံုတန္႐ံု ဖိအားေပး႐ံုေလာက္နဲ႔ ေပၚေပါက္လာဖို႔ဆိုတာ ထင္သေလာက္ မလြယ္ကူတတ္ပါဘူး။           ။