သမၼတဦးသိန္းစိန္နဲ႔ အေမးအေျဖ

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ မဂၤလာပါခင္ဗ်။ အခု ဗြီအိုေအျမန္မာပိုင္း ကေနၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ႐ုပ္ျမင္သံၾကားကေန တိုက္႐ိုက္ထုတ္လြႊင့္မယ့္ သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ အထူးသျဖင့္ ဗြီအိုေအ အပါအဝင္ ဗြီအိုေအကေန အိမ္ရွင္အျဖစ္ လက္ခံက်င္းပေပးမယ့္ ဒီစီ အနီးတ၀ိုက္မွာရွိတဲ့ ျမန္မာ အသိုင္းအဝိုင္းကေနၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး၊ လူငယ္ေရးရာ ဘက္ေပါင္းစံုက အသိုင္းအဝိုင္းက သမၼတႀကီးနဲ႔ေတြ႔ၿပီးေတာ့ ေမးခ်င္တာ၊ ႏႈတ္ဆက္ခ်င္တာေတြနဲ႔အတူ ေတြ႔ဆံုပြဲကို စတင္ပါၿပီခင္ဗ်။ 

အထူးသျဖင့္ ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံေတြမွာပဲ အမ်ားအားျဖင့္ ေတြ႔ရေလ့ရွိတဲ့ Town Hall meeting လို႔ေခၚတဲ့ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမပံုစံမ်ဳိး၊ ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေတြ႔ဆံုပြဲကို သမၼတႀကီးအေနနဲ႔ လိုလုိလားလားနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ဆီကို လာၿပီးေတာ့ အခုလို လာေပးတာ ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း အရင္ ေျပာပါရေစ။ အလားတူပဲ တက္လာတဲ့ပရိသတ္ေတြဆိုရင္လည္း သမၼတနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခြင့္ရၿပီးေတာ့ အားလံုးအေနနဲ႔ ႐ိုး႐ိုးသားသား ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေမးစရာရွိတာေလးေတြကို ေမးၿပီးေတာ့ သမၼတႀကီးဆီကလည္း ပြင့္လင္းရွင္းလင္းတဲ့ အေျဖေတြကိုရႏုိင္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ယူဆပါတယ္။ 


အဲဒီေတာ့ အကန္႔အသတ္ေလး နည္းနည္းရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေမးခြန္းေတြ၊ မွတ္ခ်က္ေလးေတြ ေပးရင္ေတာ့ အခ်ိန္အတိုင္းအတာေလးနဲ႔ ျဖစ္ေစခ်င္ပါတယ္။ ေမးခ်င္တဲ့ေမးခြန္းေတြကို ေပးၿပီးသားျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မိုလို႔ သမၼတႀကီးေျပာတဲ့ အေၾကာင္းအရာေလးေတြနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့အားေလ်ာ္စြာ က်ေနာ္ ေခၚၿပီးေတာ့ ေမးခြန္းေလးေတြ ေမးခြင့္ေပးပါမယ္။ ဒီေထာင့္မွာလာၿပီးေတာ့ ေမးခြန္းေမးေပးဖို႔ပါပဲ။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ပထမဦးဆံုးကေတာ့ ေမးခ်င္တဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ သမၼတႀကီးအေနနဲ႔ ႏုိင္ငံရဲ႕ ၄၇ ႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုးသမၼတအေနနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို တရားဝင္ အလည္အပတ္ ေရာက္ရွိလာတယ္။ 

အဲဒီမွာ သမၼတႀကီးအေနနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ဘရက္အုိဘားမားနဲ႔လည္း မနက္ျဖန္ဆုိရင္ ေတြ႔ဆံုဖို႔ရွိပါတယ္။ ဒီသမုိင္းဝင္ခရီးစဥ္အတြင္းမွာ သမၼတႀကီးအေနနဲ႔ ဘယ္လို ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕အက်ဳိးအတြက္ ရလဒ္ေတြကို ေမွ်ာ္မွန္းႏိုင္ဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိထားပါလဲဆိုတာေလးကို သမၼတႀကီးအေနနဲ႔ အတိုခ်ဳပ္ေလး ရွင္းျပေပးေစခ်င္ပါတယ္။ အလားတူပဲ သမၼတႀကီး ဦးေဆာင္ၿပီးေတာ့လုပ္ေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ ရွိတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြရဲ႕ လက္ရွိအေျခအေန၊ ရင္ဆိုင္ရတဲ့ အေၾကာင္းေလးေတြကိုလည္း အတိုခ်ဳပ္ ရွင္းျပေပးေစခ်င္ပါတယ္။ အဲဒါၿပီးရင္ေတာ့ ပရိသတ္ထဲက ေမးစရာရွိတာေလးေတြကို သမၼတႀကီးအေနနဲ႔ ေျဖၾကားေပးေစခ်င္ပါတယ္။ 

သမၼတဦးသိန္းစိန္ ။ ။ အားလံုးပဲ တက္ေရာက္လာၾကတဲ့ အဖြဲ႔ေတြကို က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခ်င္ပါတယ္။ ဒီမွာ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ေရာက္ေနေပမယ့္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ စိတ္ထဲမွာေတာ့ ေစာေစာကေျပာသလိုပါပဲ။ ကိုယ့္ေသြး ကိုယ့္သားေတြလိုပဲ စိတ္ထဲမွာ သေဘာထားပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔နဲ႔ ေတြ႔ႏိုင္ေအာင္ အခုလို စီစဥ္ေပးခဲ့တဲ့ ဗီြအိုေအက တာ၀န္ရိွတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြလည္း ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း က်ေနာ္ ေျပာလိုပါတယ္။

ေစာေစာက က်ေနာ္ ေျပာသလိုပါပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရးဟာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ဆိုေတာ့ လြတ္လပ္ေရးေတာင္ မရေသးပါဘူး။ လြတ္လပ္ေရး မရခင္ကတည္း က်ေနာ္တုိ႔က သံတမန္ဆက္သြယ္မႈ ရွိခဲ့တယ္။ ေနာက္ ဟိုတုန္းကေတာ့လည္း သြားလာဆက္ဆံမႈေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္ကဆိုလို႔ရွိရင္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏု ဒီကိုလာခဲ့ပါတယ္။ ဧည့္သည္အျဖစ္နဲ႔။ ေနာက္ တခါ ၂ ႏွစ္အၾကာ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္မွာ သမၼတႀကီး ဦးမန္း၀င္းေမာင္ က ေဆး၀ါးကုသဖို႔ဆိုၿပီးေတာ့ ဒီကိုလာခဲ့ဖူးပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းေပါ့ေလ။ တရား၀င္အလည္အပတ္ခရီး လာခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္ကေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္တုိ႔ အဆက္အသြယ္ေတြ ျပတ္သြားၾကတယ္။ အသြားအလာေတြ နည္းသြားၾကတာ အခု က်ေနာ္ေရာက္တဲ့အခ်ိန္ထိဆိုရင္ အားလံုး က်ေနာ္တုိ႔ ၄၇ ႏွစ္။ 

၄၇ ႏွစ္အတြင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ တာ၀န္ရွိတဲ့အႀကီးအကဲတေယာက္ အေနနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို၊ ၿမိဳ႕ေတာ္၀ါရွင္တန္ကို ေရာက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အဓိက ကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ဆက္ဆံေရး ဟာ သမၼတအိုဘားမား လက္ထက္မွာ ျပန္လည္ၿပီးေတာ့ ပြင့္လင္းသြားၿပီးေတာ့ မွ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးဟာ ေႏြးေႏြးေထြးေထြးနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ရွိလာတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေလာက္ အဆက္အသြယ္ အက်ိတ္အခဲေတြေပါ့ေနာ္။ အခက္အခဲေတြ ရွိေနရာကေန အခုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ႏွစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ဆက္သြယ္ေရးဟာ သမၼတအိုးဘားမားရဲ႕ က်င့္သံုးတဲ့ ေပၚလစီအရ ျပန္လည္ ၿပီးေတာ့ ထိေတြ႔ဆက္ဆံမႈေတြ၊ ဆက္သြယ္မႈေတြ က်ေနာ္တို႔ရွိလာပါတယ္။ 

အဲဒီေတာ့ လာရတဲ့ခရီးစဥ္ရဲ႕ အဓိက ကေတာ့ ႏွစ္ႏုိင္ငံ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ခင္မင္ရင္းႏွီးမႈကို ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ အဓြန္႔ရွည္ေအာင္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ ဒါ က်ေနာ္တို႔ လာေရာက္ လည္ပတ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အဓိက အေၾကာင္းတစ္ခ်က္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ သမၼတႀကီးနဲ႔ေတြ႔ရင္းနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈေတြ၊ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ႀကံဳရတဲ့ အခက္အခဲေတြ၊ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ေရွ႕အလားအလာေတြ ဒါေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ အဘက္ဘက္ကေနၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံအေပၚ နားလည္မႈ ရွိဖို႔၊ တခ်ိဳ႕အခက္အခဲေတြ ကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မယ့္ဟာေတြကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္ဖို႔ ဆိုတဲ့ ဒီလို ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ဒါ သမၼတႀကီးနဲ႔ေတြ႔ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို မဆက္ခင္မွာပဲ အခု ပရိသတ္ထဲမွာ ေမးခ်င္တဲ့သူေတြထဲက သမၼတႀကီး အခုရွင္းျပတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို လာရတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြ ထဲမွာပဲ ပါတဲ့အခ်က္ေလးတခုကေတာ့ အေမရိကန္ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြက္ အတုယူစရာဘာမ်ား ရွိပါသလဲ။ ကိုေအာင္သူၿငိမ္းက ေမးခ်င္ပါတယ္။ ကိုေအာင္သူၿငိမ္းကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ နယ္စပ္မွာေနေနတဲ့ သူပါ။ အဲဒီေတာ့ ကိုေအာင္သူၿငိမ္းအေနနဲ႔ ေမးခ်င္တဲ့ေမးခြန္းေလးကို ေမးေစခ်င္ပါတယ္။ 

ဦးေအာင္သူၿငိမ္း ။ ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ သမၼတႀကီးခင္ဗ်။ က်ေနာ္ ေအာင္သူၿငိမ္းပါ။ က်ေနာ္ ဗဟုဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအဖြဲ႔ကပါ။ သမၼတႀကီးတို႔ ဖိတ္ေခၚမႈေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္ တိုင္းျပည္ကိုလည္း ျပန္ေရာက္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕သုေတသနလုပ္ငန္းလည္း က်ေနာ္ လုပ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ ေမးခ်င္တဲ့ေမးခြန္းကေတာ့ အခုလို ဒီအေမရိကန္ကို လာၿပီးေတာ့ ဒီသမိုင္းဝင္ခရီးစဥ္မွာ အေမရိကန္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကေန က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံက အတုယူစရာ၊ ေလ့လာစရာဘာေတြ ရွိမလဲ။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္ ပထမေမးခ်င္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒုတိယကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံရဲ႕ ပညာေရးစနစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ သမၼတႀကီးရဲ႕ခရီးစဥ္အတြင္း ဘယ္လိုအေထာက္အပံ့ အကူအညီေတြ ရႏုိင္မလဲ။ ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္မလဲေပါ့။ ဒါလည္း က်ေနာ္တို႔ သိခ်င္ပါတယ္ခင္ဗ်။ 

သမၼတဦးသိန္းစိန္ ။ ။ အဲဒီေတာ့ ပထမေမးခြန္းအေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံဟာ ဒီမိုကေရစီ က်င့္သံုးလာတာ ႏွစ္ေပါင္းရာနဲ႔ခ်ီ ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွာ လြတ္လပ္ေရး က်ေနာ္တို႔ရခဲ့တယ္။ ရခဲ့ၿပီးေတာ့ တက္လာတဲ့အစိုးရဟာ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သံုးတဲ့အစိုးရပါ။ သို႔ေသာ္လည္း က်ေနာ္တုိ႔ ၁၄ ႏွစ္ေပါ့ေနာ္။ သက္တမ္းအားျဖင့္ ၁၄ ႏွစ္ပဲ က်ေနာ္တို႔ ၾကာေညာင္းခဲ့ၿပီးေတာ့၊ က်န္တဲ့အခ်ိန္ေတြဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈ၊ လံုၿခံဳမႈ အေျခအေနေတြအရ တပ္မေတာ္ကပဲ တလွည့္တျပန္စီ တာ၀န္ယူသြားရတာ။ 

အဲဒီေတာ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ကင္းကြာတာ အေတာ္ေလးလည္း ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ကင္းကြာတာ အေတာ္ေလးၾကာခဲ့ၿပီ။ ေနာက္တခါ အခု က်ေနာ္တုိ႔အစိုးရတက္လာေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သံုးတယ္ ဆိုေပမဲ့လည္း က်ေနာ္တုိ႔မွာ အခ်ိန္ကာလအားျဖင့္က ႏွစ္ ႏွစ္ပဲ က်ေနာ္တုိ႔ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ အေတြ႔အႀကံဳေတြ၊ အေလ့အက်င့္ေတြ အမ်ားႀကီးနည္းပါေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီမိုကေရစီဆိုတာကို က်င့္သံုးေနတဲ့ ႏုိင္ငံႀကီးအတြက္ေတာ့ ျပည္သူေတြပိုင္းကလည္း ဒီိမိုကေရစီကို အျပည့္အ၀ခံစားခြင့္ ရသလို၊ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ရွိမႈေတြကလည္း အျပည့္အ၀ ျပည္သူေတြက ခံယူထားတယ္လို႔ က်ေနာ္နားလည္ပါတယ္။ 

ဒါေၾကာင့္ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ တဘက္ကလည္း ဒီအခြင့္အေရးေတြ၊ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ အျပည့္၀ ယူခ်င္သလို၊ တဘက္ကလည္း အေမရိကန္ျပည္သူေတြလို ဒီမိုကေရစီနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ တာ၀န္ရွိမႈေတြ၊ တာ၀န္သိမႈေတြ ဒါေတြဟာ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံအတြက္ အတုယူဖြယ္ရာျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဒါက ေမးခြန္းတခုေပါ့။ ဒုတိယေမးခြန္းက ပညာေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ တိုင္းျပည္ေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔အတြက္ ပညာေရးဟာ အင္မတန္မွ အဓိကက်ပါတယ္။ ပညာေရးဟာ အဓိကက်ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ပညာေရးဟာ က်ေနာ္တို႔ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါမွာ ဒီ လြတ္လပ္ေရးစရၿပီးတဲ့ ကာလေတြအပိုင္းမွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာဆိုရင္ က်ေနာ္တုိ႔ပညာေရးဟာ အေတာ္ေလးကို ေရွ႕တန္းက်က်နဲ႔ ရွိေနတဲ့အေနအထားျဖစ္ပါတယ္။ 

ဟိုတုန္းကလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံျခား တကၠသိုလ္ႀကီးေတြမွာ နာမည္ႀကီးတကၠသိုလ္ႀကီးေတြမွာ ဘြဲ႔ရခဲ့တဲ့ ဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးေတြ။ သူတို႔ကေနတဆင့္ တကၠသိုလ္ေတြမွာ ျပန္လည္သင္ၾကားေပးတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ပညာေရးဟာ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ အာရွမွာပါ ေရွ႕ကေနၿပီးေတာ့ ေျပးေနတဲ့ အေနအထား ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕အေျခအေနေတြအရ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ပညာေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အေနာက္ႏုိင္ငံ တကၠသိုလ္ေတြကေန၊ နံမည္ႀကီးတကၠသိုလ္ေတြကေန ဘြဲ႔ရတဲ့ဆရာႀကီးေတြ၊ ဆရာမေတြက တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ အသက္အရြယ္ေတြႀကီးလာတာ။ တခ်ိဳ႕လည္း ပင္စင္သြားၾကတယ္ဆိုေတာ့ အဆက္အသြယ္ေတြ ျပတ္သြားတဲ့အေနအထားမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ အဆက္ျပတ္သြားတဲ့အေနအထားမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ေတာ့ ပညာေရးဟာ တကယ္ေတာ့ တိုင္းျပည္တျပည္ ထူေထာင္ဖို႔အတြက္ အေရးႀကီးဆံုး အရာျဖစ္ပါတယ္။ ပညာေရးကိုလည္း က်ေနာ္တုိ႔ အေလးထားၿပီးေတာ့မွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ က်ေနာ္တုိ႔လိုပါတယ္။ 

အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ပညာေရးကို ျမႇင့္တင္ဖို႔အတြက္ ဒီကေန႔ က်ေနာ္တုိ႔ ဘက္ေပါင္းစံု နည္းလမ္းေပါင္းစံုနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ပညာေရးဟာ ေျပာင္းလဲေနတဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံရဲ႕ အေျခအေနအရဆိုရင္ေတာ့ လက္ေတြ႔လုပ္ငန္းခြင္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ၀င္ႏိုင္တဲ့ ပညာေရးမ်ိဳးျဖစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဥပမာဆိုၾကပါစို႔။ က်ေနာ္တုိ႔ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔အတြက္ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ဖိတ္ေခၚေနတယ္။ စက္႐ံုေတြေဆာက္မယ္။ အလုပ္႐ံုေတြေဆာက္မယ္။ ၿပီးရင္ ဒီ စက္႐ံုေတြ အလုပ္႐ံုေတြ ၿပီးသြားတဲ့အခါမွာ skill labor ေတြ လိုလာတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ ဘဲြ႔ရတဲ့ကေလးေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ဘြဲ႔ရတဲ့ ကေလးေတြ၊ အင္ဂ်င္နီယာနဲ႔ဘြဲ႔ရတဲ့ကေလးေတြ၊ သိပၸံဘာသာရပ္၊ ၀ိဇၨာဘာသာရပ္နဲ႔ ဘြဲ႔ရတဲ့ကေလးေတြ။ ဒီကေလးေတြက အလုပ္႐ံု စက္႐ံုထဲကို ဘြဲ႔ရၿပီးေတာ့ တိုက္႐ိုက္ကူးဝင္လို႔ ရမလားဆိုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔မွာ မရႏုိင္ေသးပါဘူး။ 

ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လုပ္ငန္းခြင္ကို က်ေနာ္တို႔ လုပ္ႏိုင္တဲ့ ပညာေရးစနစ္မ်ိဳး မဟုတ္ေသးဘူး။ မဟုတ္ေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အနည္းဆံုးေတာ့ vocation training ေျခာက္လတန္သည္။ တစ္ႏွစ္တန္သည္ က်ေနာ္တုိ႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ တိုင္းျပည္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔အတြက္ က်ေနာ္တို႔မွာ ဘာေတြလုိအပ္သလဲ။ အင္ဂ်င္နီယာေတြ အမ်ားႀကီးလိုအပ္ေနလား။ ဆရာဝန္ေတြ အမ်ားႀကီးလိုေနလား။ အဲဒီေတာ့ တကၠသိုလ္ကေန ေမြးထုတ္ၿပီးေတာ့ ဘြဲ႔ရတဲ့ကေလးေတြဟာ တိုက္႐ုိက္လုပ္ငန္းခြင့္မွာ၀င္ၿပီးေတာ့ အက်ိဳးျပဳႏုိင္တဲ့ ပညာေရးမ်ိဳး ျဖစ္သင့္တယ္။ ဒီပညာေရးမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီကေန႔ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ ေျပာရမွာပါျဖစ္ပါတယ္။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ပညာေရးနဲ႔ တဆက္ထဲပဲ အခု ဒီမွာေရာက္ေနတဲ့ ပညာေတာ္သင္ထဲကပဲေပါ့ေနာ္၊ Humphrey Fellow ေပါ့၊ သူက ေဒၚမာမာသြင္ပါ။ သူကလည္း အလားတူ ေမးခြန္းေလးပဲ ေမးထားေတာ့ သူ႔ရဲ႕ေမးခြန္းကုိ ဖတ္ျပလုိက္ပါ့မယ္။ ေလာေလာဆယ္ ႏုိင္ငံရပ္ျခားမွာ ပညာေတာ္သင္ ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Exchange Program ေတြကုိ သမၼတႀကီး ဒီမွာရွိေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဘာေတြမွာ ထူးထူးျခားျခား လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ ရွိပါသလဲ ခင္ဗ်။ အထူးသျဖင့္ မနက္ျဖန္ဆုိလုိ႔ရွိရင္လည္း ၀ါရွင္တန္မွာရွိတဲ့ Johns Hopkins မွာ သြားေရာက္ၿပီးေတာ့ စကားေျပာမယ္၊ ေတြ႔ဆုံဖုိ႔ေတြ ရွိတယ္ဆုိေတာ့ အထူး အစီအစဥ္ေလးေတြမ်ား ျမန္မာႏုိင္ငံကေနၿပီးေတာ့ အဆင့္ျမင့္ပညာေတြကုိ လာၿပီးေတာ့ သင္ဖုိ႔ကိစၥေလးေတြမ်ား အစီအစဥ္ ရွိပါသလား။ 

သမၼတဦးသိန္းစိန္ ။ ။ ဒီေတာ့ ဒီကိစၥက အေမရိကန္ႏုိင္ငံတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ေရာက္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံတုိင္းမွာ ပညာေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ခုနကလုိ ထုိက္သင့္တဲ့ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ ျပဳေပးဖုိ႔။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ဆီက ပညာေတာ္သင္ေတြကုိ လက္ခံဖုိ႔။ ေနာက္တခုကလည္း ပညာေတာ္သင္ေတြကုိ လက္ခံေပးတယ္ဆုိရင္လည္း သူတုိ႔က သင္ေပးေပမယ့္ စရိတ္ စကတုိ႔ ဘာတုိ႔ ေနေရးအတြက္၊ စားေရးအတြက္ ဒါကေတြကလည္း ရွိေနေတာ့ ၀န္ထုပ္ ၀န္ပုိး ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏုိင္လုိ႔ရွိရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံျခားမွာရွိေနတဲ့ တကၠသုိလ္မ်ဳိး က်ေနာ္တုိ႔ ပညာေတာ္သင္ေတြကုိ လက္ခံၿပီးေတာ့ သင္ေပးမယ့္ တကၠသုိလ္ခြဲေတြေပါ့။

ဥပမာ ဆုိၾကပါစုိ႔ အခု Johns Hopkins တကၠသုိလ္တုိ႔ ဘာတုိ႔ဆုိ က်ေနာ္တုိ႔ေတြ႔ပါတယ္။ ဥကၠဌတုိ႔ ဘာတုိ႔နဲ႔လည္း ေတြ႔တယ္။ ခင္ဗ်ားတုိ႔ဗ်ာ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီမွာလာၿပီးေတာ့ တက္ဖုိ႔ ပညာေတာ္သင္ကုိ လက္ခံေပးမယ္ဆုိရင္လည္း က်ေနာ္တုိ႔မွာ ခုနကလုိ စားစရိတ္ႀကီးတာေတြ၊ ေနေရးထုိင္ေရးအတြက္ စရိတ္ႀကီးတာေတြ ဒါေတြက ရွိေနတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ မလုပ္ႏုိင္ဘူး။ ဥပမာ လူဦးေရ သန္း ၆၀ ရွိတဲ့အနက္က ၂ ေယာက္ေလာက္ လႊတ္ၿပီးေတာ့ သင္ယုံနဲ႔က ဘာမွ က်ေနာ္တုိ႔က အက်ဳိး မရွိႏုိင္ဘူး။ ျဖစ္ႏုိင္လုိ႔ရွိရင္ ခင္ဗ်ားတုိ႔ တကၠသုိလ္ခဲြေတြ လာၿပီးေတာ့ ထူေထာင္ေပးပါ။ က်ေနာ္တုိ႔မွာ ရွိပါတယ္ ေနရာေတြက အစ။ ဒါကုိ က်ေနာ္တုိ႔ အဓိက အေလးအနက္ထားၿပီးေတာ့ ပထမေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ပညာေတာ္သင္ေတြကုိ။ မ်ားမ်ား သင္ေပးႏုိင္ဖုိ႔အတြက္က ကုိယ့္ျပည္တြင္းမွာ လာၿပီးေတာ့ ဌာနခြဲေတြကုိ လာေရာက္ ဖြင့္ေပးဖုိ႔ဆုိၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာဖုိ႔ ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ မနက္ျဖန္ေတြ႔တဲ့ ျပဳတဲ့အခါမွာလည္း ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ တုိက္ဆုိင္လာရင္ ဒီကိစၥကုိ ေျပာမယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ စိတ္ကူးထားပါတယ္။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ သမၼတႀကီးရဲ႕ ခရီးစဥ္အတြင္းမွာ အားလုံး ေသေသခ်ာခ်ာ အေလးအနက္ထားၿပီးေတာ့ ေလ့လာၾကည့္ရႈေနၾကတဲ့အခ်က္ကေတာ့ အေမရိကန္ - ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးေပါ့။ အေမရိကန္ ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးမွာလည္း ေလာေလာဆယ္အားျဖင့္ အေမရိကန္ ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးဟာ ျပန္ၿပီး ေႏြးေထြးလာတယ္ဆုိတာ သမၼတႀကီးလည္း အေစာပုိင္းက ေျပာျပခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အေမရိကန္ႏုိင္ငံ အေနနဲ႔က ေလာေလာဆယ္ ပိတ္ဆုိ႔ ကန္႔သတ္ထားမႈေတြကုိ ခ်န္ထားတာေလးေတြ ရွိေနေသးတယ္ခင္ဗ်။ အကုန္ မရုတ္သးဘဲနဲ႔။ အဲဒီေတာ့ ဒီကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကုိ သမၼတႀကီးရဲ႕ ခရီးစဥ္အတြင္းမွာ လႊတ္ေတာ္ပုိင္းကေရာ၊ ဥပေဒေၾကာင္းပုိင္းကေရာ ေၾကေၾကလည္လည္ ရုပ္သိမ္းသြားေရး ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သြားႏုိင္မယ္လုိ႔ ယူဆပါသလား။ 

သမၼတဦးသိန္းစိန္ ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ Sanction ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ကေတာ့ ခင္ဗ်ားတုိ႔လည္း အားလုံး ၾကားထားၾကၿပီးသား ျဖစ္မွာပါ။ အဲဒီေတာ့ ဒီကေန႔ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ျပည္သူ အမ်ားစုကေတာ့ ျပည္သူအမ်ားအေနနဲ႔ တူညီတဲ့ သေဘာဆႏၵ ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ တခုကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔တုိင္းျပည္ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ တရားဥပေဒ စုိးမုိးတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္ဖုိ႔ ဒါဟာ လူတုိင္းရဲ႕ ဆႏၵသေဘာထားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဟာက ခုနကလုိ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ သက္ဆုိင္တဲ့ ကိစၥေပါ့။ 

အဲဒီေတာ့ ႏုိင္ငံေရးအရ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေတြလည္း ျပည္သူလူထုရဲ႕ ဒီဆႏၵေတြအေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရး တည္ၿငိမ္ေအာင္၊ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွာ အားလုံး ပါ၀င္ႏုိင္ေအာင္၊ ဒါေတြ က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ေပးမွာပါ။ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ လြတ္ေပးတာ ျပဳေပးတာက အစေပါ့။ ေနာက္တခုကလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ေလာက္ ရွိၾကခဲ့တဲ့ လက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡ။ လက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျပည္သူေတြဟာ အင္မတန္မွကုိ ညည္းေငြ႔ေနၾကပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ အတြင္းပုိင္းက်တဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ မသိသာေပမယ့္လည္း နယ္စပ္ေဒသေတြမွာ ဒါေတြကုိ ခါးစည္းၿပီးေတာ့ ခံေနရတာေပါ့။ 

ဒါေၾကာင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ က်ေနာ္တုိ႔ လုိခ်င္ေနၾကပါတယ္။ ဒီလက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡေတြ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းဖုိ႔အတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ဖုိ႔အတြက္ က်ေနာ္တုိ႔ ႀကိဳးပမ္းေနတာ ခင္ဗ်ားတုိ႔လည္း ၾကားပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတုိ႔လည္း သိပါတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ခုနကလို ဒီမုိကေရစီရွင္သန္ဖို႔အတြက္ တိုင္းျပည္တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းဖို႔၊ လံုၿခံဳဖို႔၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးဖို႔ လိုအပ္သလိုပဲ တဘက္ကလည္း လူမႈစီးပြားေရးေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး တိုးတက္ရင္ပဲ လူမႈေရးကလည္း ထပ္ခ်ပ္မကြာ လိုက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္တယ္၊ အလုပ္အကိုင္ေတြ ရတယ္။ အလုပ္အကိုင္ေတြရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၀င္ေငြေတြ ရလာတယ္။ ၀င္ေငြေတြ ရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေနႏိုင္တယ္၊ စားႏုိင္တယ္။ ကေလးေတြကို က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာင္းထားႏုိင္တယ္။ ေနထုိင္မေကာင္းျဖစ္ရင္ က်ေနာ္တို႔ ေဆး၀ါးကုသႏုိင္တယ္။ 

အဲဒီေတာ့ စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈေရးဟာ ဒြံတြဲၿပီးေတာ့ ပါလာတယ္။ အဲဒီေတာ့ တိုင္းျပည္မွာ က်ေနာ္တို႔ စီးပြားေရးကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ျဖစ္ျဖစ္ေျမာက္ေျမာက္ျဖစ္ေအာင္ ထူေထာင္ဖို႔ၾကေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိတယ္။ လိုအပ္ခ်က္က တစ္အခ်က္ကဘာလဲဆုိရင္ က်ေနာ္တို႔မွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ အရင္းအႏွီး က်ေနာ္တုိ႔မွာ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး။ ျပည့္ျပည့္စံုစံု မရွိဘူး။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ နည္းပညာပိုင္းေပါ့။ နည္းပညာပိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း က်ေနာ္တို႔က ေနာက္က်ေနတယ္။

တတိယ အခ်က္ကေတာ့ လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ေတြ။ လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ေတြ ကေတာ့ ခင္ဗ်ားတို႔သိတဲ့အတိုင္းပဲ။ အခုပဲ ေနရာအႏွံ႔မွာ တကၠသိုလ္ေတြ ေထာင္ၿပီးေတာ့ အခုမွ ေမြးျမဴေနရတဲ့ အေနအထားရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ အေရအတြက္ေတြကေတာ့ အထိုက္အေလ်ာက္ က်ေနာ္တုိ႔ရတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီအေရအတြက္ေတြကို အရည္အခ်င္းအျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖို႔ မွာ ေက်ာင္းကၿပီးတာနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ငန္းခြင္မွာ၀င္ၿပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္ႏုိင္တဲ့ အရည္အခ်င္းေတြ ေျပာင္းလဲဖို႔အတြက္ ဒါေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ 

အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔မွာ အရင္းအႏွီးမရွိဘူး။ ေနာက္ နည္းပညာ ေနာက္က်ေနတယ္။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔က ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြကို က်ေနာ္တုိ႔က ဖိတ္ေခၚရတာ။ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြကို ဖိတ္ေခၚရတာ။ အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံကို လာၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံခ်င္ၾကပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔မွာ သဘာ၀ရဲ႕ အေျခခံအရင္းအျမစ္ေတြက က်ေနာ္တို႔ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ gas ေတြ၊ oil ေတြ၊ သစ္ေတာေတြ၊ သားငါးေတြရွိတယ္။ ရာဘာေတြရွိတယ္။ ေနာက္တခါ စားသံုးကုန္ပစၥည္းေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း အစားအေသာက္မ်ိဳးစံု ထုတ္လုပ္ႏိုင္တဲ့ လယ္ယာက႑ ဒါေတြ က်ေနာ္တို႔မွာရွိေနတယ္။ ရင္းႏွီးခ်င္တဲ့ႏိုင္ငံေတြက အမ်ားႀကီးပါ။ 

အခုလည္းပဲ ခုနကလို တစ္ရက္ျခားနီးပါးေလာက္က အၿမဲတမ္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ ထိေတြ႔ေနရတဲ့အေနအထား ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံျခားသားက လာေရာက္ၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ ေငြထုပ္ႀကီးကိုပိုက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံကိုလာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံကို ခ်စ္လြန္းအားႀကီးလို႔၊ က်ေနာ္တုိ႔ကို ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေစခ်င္လို႔ လာၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီရည္ရြယ္ခ်က္က နည္းပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ သူတို႔အတြက္ ဘာအက်ိဳးရွိမလဲ၊ အက်ိဳးအျမတ္ ဘယ္ေလာက္ရႏိုင္ မလဲ။ ေနာက္တစ္ခု သူတို႔ကို ဘယ္လိုအကာအကြယ္ေပးမလဲ။ ေနာက္တစ္ခုက သူတို႔ရဲဲ႕ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္၊ ရည္မွန္းခ်က္ေတြက ဘာေတြရွိလဲ ဒါေတြကို သူတို႔ၾကည့္မယ္။ ဒါေတြကို ၾကည့္တဲ့အခါမွာ ဘာေတာင္းလဲဆုိေတာ့ ပထမဆံုး Foreign Investment Law ကိုေတာင္းတယ္။ အဲဒီေတာ့ Foreign Investment Law နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ ဥပေဒဟာ ပတ္၀န္းက်င္မွာရွိေနတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံခ်င္သူေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြ မျဖစ္ဘူး။ မျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒီ Foreign Investment Law ကို ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ျပန္ၿပီးေတာ့ ေရးဆြဲတယ္။ ႏိုင္ငံ ေလး ငါး ေျခာက္ႏုိင္ငံေလာက္ကို စံနမူနာယူၿပီးေတာ့မွ ဒီ law ကုိ က်ေနာ္တို႔ ျပန္ေရးဆြဲတယ္။ ေရးဆြဲၿပီးေတာ့မွ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး အေျခအတင္ ေဆြးေႏြးၾက၊ ျပဳၾကနဲ႔ ဒီလိုေတြ က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ရပါတယ္။ 

အခုေတာ့ ခုနကလို ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒဟာ က်ေနာ္တို႔ ျပဌာန္းၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ လာေရာက္ၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမယ့္ႏိုင္ငံေတြကလည္း ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီဥပေဒကို သေဘာက်ပါတယ္။ ဒီအခက္အခဲတခုကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာ္လႊားႏိုင္တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေနာက္တစ္ခု ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတာ။ စက္႐ံုေတြေဆာက္တယ္။ အလုပ္႐ံုေတြေဆာက္တယ္။ ကုန္ပစၥည္းေတြထုတ္တယ္။ ထြက္လာတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြကို မ၀ယ္ဘူး၊ မျပဳဘူး ပိတ္ပင္ထားတယ္ဆိုရင္ ဘယ္သူမွလာၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒုတိယအခက္အခဲကေတာ့ ဒီဟာက sanctions နဲ႔သြားၿပီးေတာ့ ဆိုင္ပါတယ္။ 

အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီမိုကေရစီကိုလိုလားတယ္။ ခုနကလို ဒီမိုကေရစီစနစ္ ေရွ႕ကိုဆက္ၿပီးေတာ့ ရွင္သန္ဖြံ႔ၿဖိဳးေစခ်င္တယ္ဆိုရင္ ဒါ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး၊ ဒီမိုကေရစီနဲ႔စီးပြားေရးဟာလည္း တခုနဲ႔တခုဟာ ကြင္းဆက္လို ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔အတြက္ ဒါကို စာနာေထာက္ထားသင့္တယ္။ ဒါေတြ အခက္အခဲအတားအဆီးေတြကို ဖယ္ရွားေပးသင့္တယ္ ဆိုတဲ့ ဒါေလးကိုေတာ့ က်ေနာ္ ေျပာမယ္ေျပာပါတယ္။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ သမၼတႀကီးဆိုလုိခ်င္တဲ့သေဘာကေတာ့ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ပိတ္ဆို႕ထားမႈကို ရုတ္သိမ္းဖို႕ အထူးလိုအပ္ေနၿပီ။ လိုအပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ လက္ရွိမွာ တဖက္မွာလည္း အလံုးစံု မေျဖေဖ်ာက္ႏိုင္ေသးတဲ့ကိစၥက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲတဲ့အေပၚမွာ သူတို႕ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ဆံုးျဖတ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့။ အဲလိုဆိုရင္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ့မႈလုပ္ငန္းေတြမွာ ႀကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ အတားအဆီးေလးေတြ၊ အခက္အခဲေလးေတြ၊ မေျပေပ်ာက္ႏိုင္ေသးတဲ့ အခ်က္ေလးေတြရွိပါတယ္။ အဲဒါေလးေတြကို တခ်က္ေလာက္ျပန္ေျပာျပေပး ပါလား။ 

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ။ ။ က်ေနာ္ေစာေစာကေျပာသလိုေပါ့။ က်ေနာ္တို႕မွာသက္တမ္းအားျဖင့္ ၂ႏွစ္ပဲရွိေသးတယ္။ ဒါအစိုးရဲ႕ သက္တမ္း လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ သက္တမ္းေပ့ါ။ ေနာက္ျပည္သူလူထုကလည္း ဒီမိုကေရစီနဲ႔ကင္းကြာေနတာ ၾကာခဲ့ၿပီ။ အေတြ႔အႀကံဳနည္းတယ္။ အေလ့အက်င့္က နည္းတယ္ဆိုတဲ့အတြက္ေၾကာင့္၊ တစ္အခ်က္က လြတ္လပ္မႈအခြင့္အေရး ပိုင္းက ေပးသင့္သေလာက္ က်ေနာ္တို႕ကေပးၿပီးသြားၿပီ။ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြ က်ေတာ့လည္း ကန္႕သတ္မႈေတြ က်ေနာ္တို႕ရွိခဲ့တယ္။ ျပည္သူအပိုင္းကလည္း တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ရွိမႈ၊ တာ၀န္သိမႈက နည္းပါးေသးတယ္။ နည္းပါးေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာလည္း က်ေနာ္တို႕ အေရးယူ ရတာေတြ ေဆာင္ရြက္ရတာေတြ၊ ဒါေတြက်ေနာ္တို႔ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို အေၾကာင္းျပၿပီး ဒီအေပၚမွာ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ သေဘာထားေတြရွိပါတယ္။ 

အဲေတာ့ က်န္တာေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တက္ႏိုင္သေလာက္ေတာ့ က်င့္သံုးတဲ့ စနစ္နဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္လို႕ က်ေနာ္တို႕ မ်ားစြာေျပာင္းလဲၿပီး ေပးေနတယ္။ သို႕ေသာ္လည္းပဲ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြက ဥပမာ က်ေနာ္တို႕ ဆိုၾကပါစို႕ ယံုမွားသံသယျဖစ္တဲ့ ကိစၥေတြလည္း က်ေနာ္တို႕ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဥပမာ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႕ လက္နက္ခဲယမ္းကိစၥေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီးက်ေနာ္တို႕ ဆက္သြယ္တယ္တို႕၊ သံသယေတြနဲ႕ က်ေနာ္တို႕ကို ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ သေဘာပါပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အဏုျမဴလုပ္ႏိုင္တဲ့အေနအထားလဲမရွိပါဘူး။ ပိုက္ဆံလည္းမရွိပါဘူး။ အတတ္ပညာလည္းမရွိပါဘူး။ သူမ်ားကလည္း ဘယ္သူမွ က်ေနာ္တို႕ကို လာၿပီးလုပ္ေပးမွာမဟုတ္ပါဘူး။ လုပ္ရင္လည္းက်ေနာ္တို႕ အကုန္လံုး၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ကန္႔ကြက္ၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။ 

သို႔ေသာ္လည္း ေျမာက္ကိုရီးယားကို က်ေနာ္တို႔ ဆက္ဆံရတာေတြရွိပါတယ္။ ဟုိတုန္းက က်ေနာ္တို႕ အကုန္ပိတ္ဆို႕ထားတဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႕လည္း ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို ကာကြယ္ဖို႕အတြက္၊ ကိုယ့္ကို ကူညီႏိုင္မယ့္ ႏိုင္ငံကို ရွာရတာပါ။ သံတမန္ ဆက္သြယ္မႈေတာ့ရွိခဲ့တယ္။ ဒီဘက္ပိုင္းမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႕ အစိုးရတက္လာတဲ့အခါမွာ စစ္ေရးအားျဖင့္ဆက္သြယ္မႈေတြလံုး၀မရွိပါဘူး။ သံတမန္ပဲရွိပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း ဒီအေပၚမွာ က်ေနာ္တို႕ အနည္းေလး မယံုသင္ကာမႈေတြနဲ႕ရွိတဲ့ သေဘာမ်ိဳးျဖစ္မယ္လို႕ က်ေနာ္တို႕ထင္ပါတယ္။ ခုနကလို က်ေနာ္တို႔ကို sanction ေတြရုတ္ေပးပါ၊ ႐ုပ္ေပးပါလို႕ ေျပာေပမဲ့လည္း၊ သူတို႕ရဲ႕ အေျခအေနက ဒီလိုၾကည့္ေနရတဲ့ အေျခအေနရွိေနတယ္လို႕ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕ က်ေနာ္အတင္းအၾကပ္ေတာ့ မေတာင္းဆိုပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း က်ေနာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရွင္သန္ဖြံ႕ၿဖိဳ႕ဖို႕ဆိုရင္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ လိုတယ္။ အဲေတာ့ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႕ဆိုရင္ ဒီလို ပိတ္ဆို႕တားဆီးမႈေတြက အဟန္႕အတားေတြျဖစ္ေစတယ္။ အဟန္႕အတားေတြကို က်ေနာ္တို႕က တတ္ႏိုင္သေလာက္ဖယ္ရွားေပးဖုိ႕ ဆိုတဲ့ ဒီသေဘာေလာက္ပါပဲ။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ သံသယေတြေျဖေဖ်ာက္သြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ မၾကာခင္မွာ ရုတ္သိမ္းမႈေတြ လုပ္လာမွာေပါ့။ သမၼတႀကီးေျပာသြားတဲ့ အထဲမွာ ျမန္မာျပည္သူလူထုအေနနဲ႕ လြတ္လပ္မႈေတြ အခုပိုၿပီးရလာတဲ့ အခ်ိန္မွာ တခ်ိဳ႕လည္း က်င့္သားမရေသးဘူးလို႕ ေျပာသြားပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေဒၚအတာ ေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းေလးတခုကို က်ေနာ္ေတြ႕ပါတယ္။ ေဒၚအတာကေတာ့ ဒီက ၀ါရွင္တန္ဒီစီမွာ လူငယ္ပိုင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို တက္တက္ၾကြၾကြလုပ္ေဆာင္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးတဦးပါ။ သူက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တရားဥပေဒနဲ႕ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သမၼတႀကီးတုိ႔ အစိုးရအေနနဲ႔လုပ္ကိုင္ေနတာေလးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေမးခ်င္ပါတယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ 

ေဒၚအတာ ။ ။ မဂၤလာပါရွင္။ သမၼတႀကီးကို က်မအေနနဲ႔ ေမးခ်င္တာက လက္ရွိအေျခအေနက ရရွိထားတဲ့ ပါ၀ါအေနနဲ႔ က်မတို႔ ဒီ ၂၀၀၈ ဥပေဒဆိုတဲ့ လူတစုအတြက္ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ အေျခခံ ဥပေဒဘယ္ေတာ့ ျပင္မွာလဲဆိုတာကို က်မအေနနဲ႔ သိခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္တခုက က်မတို႔ အခု လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနတဲ့ လက္ပံေတာင္းေတာင္မွာ တရုတ္ကိုလိုနီေတြအေနနဲ႔ သိမ္းပိုက္ေနတဲ့ လယ္ယာ ဘယ္ေတာ့ ရပ္တန္႔မွာလဲ။ အဲဒိရပ္တန္႔မႈေတြအေပၚမွာ လူထုအေနနဲ႔ ႏႈိးၾကြလာမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဆႏၵျပမႈေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါမွာ ဆႏၵျပမႈေတြကို မ်က္လွည့္ျပတဲ့အေနနဲ႔ က်မတို႔ ဒီေန႔ပဲ၊ ေနာက္အပတ္ေလာက္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီပဲရင္း ဆယ္ႏွစ္ျပည့္ပါေတာ့မယ္။ ဒီပဲရင္းကို လုပ္ႀကံခဲ့တဲ့ လူတစုအေနနဲ႔ က်မတို႔ ဗမာျပည္သူလူထုေတြကေနၿပီးေတာ့ ကုလားနဲ႔တိုက္ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရး အဓိကရုဏ္းလုပ္ေနတဲ့ဟာကို သမၼတႀကီးအေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ား ေျဖရွင္းႏိုင္မလဲ၊ အေရးယူေပးႏိုင္မလဲဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္။ 

သမၼတဦးသိန္းစိန္ ။ ။ ဒီေမးခြန္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြကလည္း တဖက္ကအျမင္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ တဖက္ကအျမင္ဆိုေတာ့ အလံုးစံုေတာ့ မွန္ခ်င္မွ မွန္မယ္ေပါ့။ တဖက္ထဲက ၾကည့္ရင္ေတာ့ ၀ါးျခမ္းပဲ ျမင္ေနမွာပါ။ ဒီဘက္ကၾကည့္ရင္လည္း ၀ါးျခမ္းပဲ ျမင္ေနမွာပဲ။ ႏွစ္ဘက္လံုးက လွည့္ပတ္ၾကည့္မသာ ၀ါးလံုးပါလားဆိုၿပီး သိရမွာျမင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာ လူတစုအတြက္ မဟုတပါဘူး။ လူအမ်ားေထာက္ခံ အတည္ျပဳထားတဲ့ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာ ေသာ့ခတ္ထားတဲ့ သံမဏိမ်ိဳးဟုတ္ပါဘူး။ သူ႕မွာ ျပင္ဆင္ႏိုင္တဲ့ amendment ပါၿပီးသားျဖစ္ပါတယ္။ 

အဲေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္မယ္ဆိုရင္ ဒီ amendment သူ႕မွာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြရွိပါတယ္။ ဒီလုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြအတိုင္း က်ေနာ္တို႕ ျပင္ဆင္လို႕ရပါတယ္။ ဒီဟာက တခ်က္ေပါ့ေနာ္၊ ေနာက္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ကိစၥနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဆႏၵျပႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ ႏိုင္ငံေတာ္ကေနၿပီးေတာ့ တရား၀င္ဥပေဒနဲ႕ ျပဌာန္း ေပးထားတာျဖစ္ပါတယ္။ တဖက္က ဒီဥပေဒနဲ႕ အညီ ျပဖို႕ ျပဳဖို႕လိုပါတယ္။ ဒီကိစၥေတြဟာ က်ေနာ္တို႕ အစိုးရျဖစ္လာေတာ့မွ ေပၚေပါက္လာတဲ့ ကိစၥေတြမဟုတ္ပါဘူး။ အရင္တုန္းက စာခ်ဳပ္စာတမ္းအရ လုပ္ခဲ့ ျပဳခဲ့ၾကတဲ့ ကိစၥ က်ေနာ္တို႔က ၀င္ၿပီး ေျဖရွင္းေပးတဲ့သေဘာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီမွာ က်ေနာ္တို႔ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္တယ္ျဖတ္တယ္ဆိုတာလဲ intentionally လုပ္တာျပဳတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ရဲကေတာ့ တရားဥပေဒထိန္းသိမ္းေရးအရ တကမာၻလံုးမွာ လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္ထိန္းသိမ္းနည္းေတြနဲ႔ ထိန္းသိမ္းရတာျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ဘုန္းႀကီးရဟန္းေတြ က်ေနာ္တို႔လည္း ဗုဒၶဘာသာ တဦးပါ။ ဘုန္းႀကီးရဟန္းကို ရွိခိုးဦးခိုက္ေနရပါတယ္။ ဒီဘုန္းႀကီးရဟန္းေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ဒီလို ျဖစ္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵေတြမရွိပါဘူး။ သို႔ေသာ္လဲ က်ေနာ္တို႔ မေမွ်ာ္လင့္ပဲနဲ႔ အခန္႔မသင့္ပဲနဲ႔ ျဖစ္သြားတဲ့ ကိစၥေတြပါပဲ။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ျပန္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ ျပင္ႏိုင္ပါတယ္။ Amendment က်ေနာ္တို႕ရွိတယ္။ လူတစုအတြက္ဆိုတာကေတာ့ စြပ္စြဲတာပဲျဖစ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ ရာခိုင္ႏႈံးအားျဖင့္ ေျပာလုိ႕ရတယ္။ ျပည္သူလူထု ဘယ္ေလာက္ေထာက္ခံလဲ ဆိုတာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒရဲ႕ ပထမ၊ ဒုတိယစာမ်က္ႏွာေတြမွာ က်ေနာ္တို႕ ပါၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း က်ေနာ္တို႕ဒါ သံမဏိစည္းမ်ဥ္းဟုတ္ဘူး။ ေသာ့ခတ္ထားတာမဟုတ္ဘူး။ amendment က်ေနာ္တို႕ ေပးထားတယ္။ လႊတ္ေတာ္က ျပင္ႏိုင္ တယ္။ ျပည္သူက ျပင္ႏိုင္တဲ့အေနအထားက်ေနာ္တို႕ရွိပါတယ္။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ က်ေနာ္ ျဖည့္စြက္ေမးခ်င္တာေလးတစ္ခုကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ ျပဳျပင္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ေပါ့။ လာမယ့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာဆိုလည္း ေနာက္ထပ္ေရြးေကာက္ပဲြတစ္ခု စပါမယ္။ ဒီေနရာမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေထာက္ျပေနၾကတဲ့ ကိစၥတစ္ခုကေတာ့ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ စစ္တပ္က ၂၅ % ပါေနတဲ့ ကိစၥေပါ့ေနာ္။ အဲဒီကိစၥကို ျပန္ၿပီးေတာ့ သံုးသပ္ဖုိ႔၊ ျပင္ဆင္ဖို႔လည္း လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေဆြးေႏြးေနၾကတာေတြ၊ တင္ျပလာတာေတြလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ၾကားရပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သမၼတႀကီးတို႔ အစိုးရပိုင္းရဲ႕ သေဘာထားကေရာ ဘယ္လုိရွိပါသလဲ၊ သိခ်င္ပါတယ္။ 

သမၼတဦးသိန္းစိန္ ။ ။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေပါ့ဗ်ာ။ က်ေနာ္တို႔ တပ္မေတာ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ - ခင္ဗ်ားတုိ႔လည္း သိပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးစၿပီးေတာ့ ႀကိဳးပမ္းကတည္းက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက တပ္မေတာ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးပါ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက တပ္မေတာ္ကုိ ဖဲြ႔ေပးလုိက္ၿပီးေတာ့မွ ဒီ တပ္မေတာ္နဲ႔ ျပည္သူလူထု ပူးေပါင္းၿပီး လြတ္လပ္ေရးရေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕သမုိင္းေၾကာင္းမွာ တပ္မေတာ္ဟာ --- (၁း၀၁) အဖဲြ႔အစည္းတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ 

ဒီဘက္ပိုင္းမွာလည္း လြတ္လပ္ေရးနဲ႔ အတူ ေပါက္ဖြားလာတဲ့ လူမ်ဳိးစု လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡေတြနဲ႔ တုိင္းျပည္ဟာ ဆူဆူပူပူျဖစ္ၿပီးေတာ့ အစိုးရေတာင္မွာ ရန္ကုန္အစိုးရ ဆိုၿပီးေတာ့ေတာင္မွ ေျပာတာ ဆိုတာ ခံရတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ တုိင္းျပည္က အခုနကလို ေသာင္းၾကမ္းမႈ အႏၱရာယ္ေတြနဲ႔ ဒုကၡသုကၡေတြ ေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ တပ္မေတာ္ကပဲ ဝင္ၿပီးေတာ့မွ ဒီအခက္အခဲေတြ၊ အက်ပ္အတည္းေတြ- ဒါေတြကို ဝင္ၿပီး ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့ အေနလည္း ရိွပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တာက က်ေနာ္တုိ႔ တပ္မေတာ္ဟာ က်ေနာ္တုိ႔ သမုိင္းေၾကာင္း အေျခခံေတြက တျခား ႏုိင္ငံက တပ္မေတာ္ေတြနဲ႔ တူခ်င္မွ တူမယ္ေပါ့ေလ။ လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈ သမုိင္းမွာလည္း ျပည္သူနဲ႔ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ မွ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာေတြ ရွိတယ္။ တုိင္းျပည္မွာ အခက္အခဲ အၾကပ္အတည္းေတြ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့အခါမွာလည္း အခုနကလုိ တပ္မေတာ္ဟာ က်ရာ အခန္းက႑ကေနၿပီး ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့တာ ရွိပါတယ္။ 

ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးမွာ တပ္မေတာ္ကို ပစ္ပယ္ထားဖို႔ မသင့္ဘူးလို႔က်ေနာ္ ဒီလို ထင္ပါတယ္။ တပ္မေတာ္ကို ပစ္ပယ္ထားလို႔ မရပါဘူး။ ျပည္သူနဲ႔ေပါင္းၿပီးေတာ့ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ တပ္မေတာ္ အခန္းက႑တစ္ရပ္အေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေနရမွာပါ။ အဲဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ပါေနတယ္ဆိုတဲ့ဟာက အမွန္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွာ တပ္မေတာ္က ပါဝင္ခြင့္ မရွိဘူးလို႔ ဒီလိုေျပာလို႔ ဒါေတာ့ မမွန္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ ရင့္က်က္လာတဲ့အမွ် လႊတ္ေတာ္ထဲက တပ္မေတာ္ရဲ႕ကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ ေလ်ာ့ပါးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားတို႔ ဘာတို႔ ေျပာင္းသြားတာလည္း ဒီအတုိင္းပါပဲ။ တပ္မေတာ္က ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ကင္းကြာလို႔ေတာ့ မရပါဘူး။ အစဥ္အလာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ သမိုင္းေၾကာင္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ တုိင္းျပည္မွာ အခက္အခဲေတြ အၾကပ္အတည္းေတြ ေတြ႔တုိင္း၊ ေတြ႔တိုင္း တပ္မေတာ္ကေန ဝင္ေရာက္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္။ ၂၅ % ဆိုတာက လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ရွိသင့္ရွိထိုက္တယ္၊ သို႔ေသာ္လည္းပဲ တျဖည္းျဖည္း ဒါေတြဟာ က်ေနာ္တို႔ ေလ်ာ့ပါးလာမယ္၊ နည္းပါးလာမယ္- ဒီလိုပဲ ျမင္မိပါတယ္။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ကိစၥေတြဟာ အင္မတန္ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြအေပၚကို တစ္ခါ တစ္ခါ --- တဲ့ အမည္းစက္ေတြ ရွိပါတယ္။ ႐ုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြေပါ့ေနာ္။ အထူးသျဖင့္ ရခုိင္ျပည္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကိစၥလိုမ်ဳိး၊ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အဓိက႐ုဏ္းေတြေပါ့ေနာ္။ ဒီကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ကေတာ့ တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ရဲ႕ အျပဳသေဘာေဆာင္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြ ၾကားထဲမွာ လက္ညႇိဳးထုိးျပစရာ အျမင္မ်ဳိး ျဖစ္ေနတယ္ဆိုေတာ့- ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရးအေၾကာင္းအရာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေမးျမန္းဖို႔ ဆိုၿပီးေတာ့ ဦးဝင္းေအာင္ရွိေနပါတယ္။ ဦးဝင္းေအာင္အေနနဲ႔ ထၿပီးေတာ့ ေမးႏိုင္ပါတယ္။ ဦးဝင္းေအာင္ကေတာ့ အေစာပိုင္းက က်ေနာ္တို႔ ဗီြအိုေအရဲ႕ ဌာန ဝန္ထမ္းေဟာင္းပါပဲ။ 

ဦးဝင္းေအာင္ ။ ။ က်ေနာ္ ဝင္းေအာင္ပါ။ က်ေနာ္တို႔ ညီအကိုေမာင္ႏွမ ၁၂ ေယာက္ရွိတယ္။ ျမန္မာျပည္က ထြက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ အႏွစ္ ၂၀ ၾကာတဲ့အခါမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကြယ္လြန္သြားတာ - အခု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈအရ က်ေနာ္ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ေရာက္ၿပီးေတာ့ လည္ပတ္ခြင့္ရတဲ့အခါမွာ အသက္မေသ ရွင္က်န္ေနတဲ့ ညီအကို ေမာင္ႏွမေတြကို မေသခင္မွာ ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ သမၼတႀကီးကို ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း အရင္ ေျပာလိုပါတယ္။ က်ေနာ္ ဗီြအိုေအမွာ ၁၅ ႏွစ္မလုပ္ခင္ ျမန္မာ့အသံမွာ အႏွစ္ ၂၀ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ 

က်ေနာ္ဟာ အဂၤလိပ္ ကၽြန္ေခတ္မွာ ေမြးပါတယ္။ ဂ်ပန္ေခတ္ကိုလည္း ႀကံဳပါတယ္။ ေနာက္ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ေတာ့လည္းပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ကြန္ျမဴနစ္ အုပ္စိုးတာတို႔-ဘာတုိ႔ ျဖစ္လာေတာ့ ေနာက္ က်ေနာ္ ျမန္မာ့အသံမွာ အႏွစ္ ၂၀ လုပ္တဲ့အခါမွာ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ- စသျဖင့္ ေခတ္အဆက္ ဆက္ ေနာက္ဆံုး ေခတ္အဆက္ဆက္ကို က်ေနာ္ ႀကံဳခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္သတင္းစာဆရာပါ။ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ ကေလာင္ကိုင္ခဲ့တဲ့သူပါ။ အဲဒီေတာ့ကာ ဒီလုိ ျမန္မာျပည္မွာေပါ့ေလ- ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္လာတဲ့ အတြက္ အင္မတန္ကို ဝမ္းသာစရာ ျဖစ္ပါတယ္။ 

ေနာက္ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္သြားခ်င္တဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ၊ အခုနက သမၼတႀကီး အမိန္႔ရွိသလို က်ေနာ္တုိ႔က အျမတ္ထုတ္ဖို႔၊ Invest လုပ္ဖို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္ အခုနက ေျပာသလို က်ေနာ့္ ညီအကို ေမာင္ႏွမအရင္းေတြ အဲဒီမွာ ရွိေနပါမယ္။ အဲဒီေတာ့ကာ မၾကာေသးခင္က ျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥေတြ၊ အင္မတန္ အက်ည္းတန္ အ႐ုပ္ဆိုးတဲ့ ကိစၥေတြ ျဖစ္ေနတာက ျမန္မာျပည္အတြင္းမွာ ဘယ္ေလာက္ထိ သိၾကတယ္၊ ျမင္ၾကတယ္ဆိုတာကို မသိရေပမဲ့လို႔ ျပည္ပမွာကေတာ့ သမၼတႀကီးလည္း သိတဲ့အတိုင္းပါပဲ။ ဒီကေန႔ ေခတ္ေပၚ တိုးတက္တဲ့ နည္းပညာေတြအရ သမၼတႀကီးအိမ္မွာ ေန႔လည္စာ ဘာတို႔စရာနဲ႔၊ ဘာဟင္းနဲ႔ စားလဲဆိုတာကိုေတာင္မွ သိလို႔ ျမင္လို႔ရတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္သြားပါၿပီ။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဦးဝင္းေအာင္ ခင္ဗ်ာ။ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဦးဝင္းေအာင္ ေမးစရာရွိတာကို ေမးေပးပါ။ 

ဦးဝင္းေအာင္ ။ ။ ဒီလို ဘာသာေရး အက်ည္းတန္၊ အ႐ုပ္ဆိုးတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကို ျပင္ပမွာ ျမင္ေနရတဲ့အတြက္က သမၼတႀကီး ဦးေဆာင္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကို အင္မတန္ အက်ည္းတန္ အ႐ုပ္ဆိုးေစပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီ မုန္းတီးေရးကို ဖန္တီးေနတဲ့- ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း လုပ္ေနတာကို တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအရ ဘယ္လိုမွ ဘာေၾကာင့္ အေရးမယူလဲဆိုတာ - က်ေနာ္ဟာ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ မူဆလင္တစ္ေယာက္ပါ။ မြတ္ဆလင္တစ္ေယာက္ အေနနဲ႔လည္း က်ေနာ္ ေတာ္ေတာ္ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ မွာ ေမြးတဲ့ လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔လည္း ဝမ္းနည္းပါတယ္။ ေနာက္ အႏွစ္ ၅၀ သတင္းသမားတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔လည္း က်ေနာ္ အံ့ၾသမိပါတယ္။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဟုတ္ကဲ့၊ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္၊ ဦးဝင္းေအာင္ ခင္ဗ်။ ေမးခ်င္တဲ့သေဘာေတာ့ က်ေနာ္ နားလည္ပါတယ္။ က်ေနာ္နားလည္တာက လက္ရိွ မုန္းတီးေရးေတြ လံႈေဆာ္ေနတာေတြကို ဘာေၾကာင့္ အေရးမယူသလဲ၊ အေရးယူမႈ ရိွသလားဆိုတာကို သိခ်င္တယ္။ 

သမၼတဦးသိန္းစိန္ ။ ။ က်ေနာ္ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေရးအရ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္တယ္။ တခါ စီးပြားေရးအရ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္တယ္။ အဲေတာ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ အထိုက္အေလ်ာက္ ရပါတယ္။ အခက္အခဲေတြ စိန္ေခၚမႈေတြ ဒါေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲေတာ့ ရခိုင္မွာျဖစ္တဲ ့ကိစၥေတြက ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ ထၿပီးေတာ့ ျဖစ္ၾကတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈအေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ လူအုပ္စုတစုနဲ႔ တစု မီးရိႈၾက အၾကမ္းဖက္ၾကနဲ႔မွ ႀကီးထြားလာတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ဖဲြ႔ပါတယ္။ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္မွာ ဟိုဖက္က ေဒါက္တာ ပါပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေဒါက္တာ နဲနဲေလး ေျဖေပးလိုက္ပါ။ 

ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ ။ ။ အခ်ိန္အရဆိုေတာ့ အမ်ားႀကီးေတာ့ က်ေနာ္ မေျပာေတာ့ပါဘူး။ သို႔ေသာ္ ၿခံဳၿပီးေျပာမယ္ဆိုရင္ တဖက္နဲ႔တဖက္ ယံုၾကည္မႈေတြ ေလွ်ာ့ပါးေနတာေတြ၊ ေနာက္ၿပီး မုန္းတီးမႈေတြ ရိွေနတာက ျမန္မာျပည္မမွာေရာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာပါ အေတာ္ၾကာၾကာ ရိွေနၿပီးသားပါ။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုုပ္လာတဲ့အခါ ပြင့္လာတဲ့အခါ မေက်နပ္မႈေတြကို ပိုၿပီး ျပလာတဲ့ အေျခအေနမွာရိွေတာ့ ျဖစ္သြားတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေပၚ မူတည္ၿပီးတဲ့အခါမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ Community Level မွာပဲ အဓိက ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ Report ကိုလည္း လူေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ကို အင္တာဗ်ဴးၿပီး ေရးခဲ့တာပါ။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း Online မွာ အဂၤလိပ္လိုေရာ ျမန္မာလိုေရာ ရပါမယ္။ 

အဓိက ေျပာခ်င္တာက မေက်နပ္မႈေတြ မုန္းတီးမႈေတြက အရမ္းမ်ားလာတဲ့အခါမွာ အခြင့္အေရးယူၿပီး ေျမာက္ထိုးပင့္ေကာ္မႈေတြကလည္း အမ်ားႀကီး ပါလာတယ္။ အဲဒီ ပါလာတဲ့ အပိုင္းေတြက အေျခအေနေတြကို ပိုၿပီး ဆိုးသြားေစတာပါ။ ေနာက္ အစိုးရအေနနဲ႔ အေရးယူမႈမျပဳဘူးဆိုတာ အဲဒါေတာ့ မဟုတ္ပါဘူးဗ်။ မိတၱီလာမွာ ၿပီးၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာလည္း အေရးယူမႈေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ပါတယ္။ ရခိုင္မွာလည္း က်ေနာ္တို႔က အေရးယူမႈေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ပါတယ္။ ရခုိင္မွာလည္း အေရးယူမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔က အားလံုးကို ၾကည့္ခြင့္ရတဲ့အတြက္ အေရးယူမႈေတြက အမ်ားႀကီးလုပ္ထားပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး တခု ေျပာခ်င္တာက ဒီအစိုးရအေနနဲ႔ ဘာမွ လုပ္မထားဘူးဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ Interfaith Dialogue ေတြကို တႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ လုပ္ဖို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ 

ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္တည္ၿငိမ္ေရးနဲ႔ ဖံြၿဖိဳးတိုးတက္ေရးေတြကေန ဒါေတြကို လုပ္ေနပါတယ္။ ရခိုင္ေကာ္မရွင္ကိစၥ ၿပီးသြားေတာ့ ဒီကိစၥမွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့လူေတြနဲ႔ ဆက္ၿပီးလုပ္ေန က်ေနာ္တို႔ အႀကံျပဳေနတယ္ ၀င္ၿပီး ကူညီေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီ Interfaith Dialogue ေတြကို ရန္ကုန္မွာလည္း လုပ္ေနပါတယ္။ ရခိုင္မွာလည္း အဖဲြ႔ေတြက အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြ ဗုဒၵဘာသာ၀င္ေတြ အတူတဲြသြားၿပီးေတာ့ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔လုပ္ဖို႔ ၀ိုင္းၿပီးလုပ္ေနၾကပါၿပီ။ အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ 

သမၼတဦးသိန္းစိန္ ။ ။ ကိုသန္းလြင္ထြန္းေရ က်ေနာ္ကို ခြင့္ျပဳပါ။ က်ေနာ္ အစီအစဥ္ေလးတခုရိွေနလို႔ ။ က်န္တဲ့ေမးခြန္းေတြကို ေျဖမယ့္ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ရိွပါတယ္။ အားလံုးပဲ က်ေနာ့္ကို ခြင့္လႊတ္ပါ။ 

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ သမၼတႀကီး။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ခင္ဗ်။ 

ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပိုင္း) အစီအစဥ္မွ ျပန္လည္ကူးယူ ေဖာ္ျပပါတယ္။