သမၼတအၾကံေပးရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအျမင္၊ ဖြင့္ဟခ်က္မ်ား

ျမန္မာႏိုင္ငံ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေဖသက္ခင္ နဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဝါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ေရာက္ရွိေနတဲ့ သမၼတရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအၾကံေပးအရာရွိ ဦးကိုကိုလိႈင္ က ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ အႏိုင္ရရွိမယ့္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားေပမယ့္ ဒီေလာက္အထိ အျပတ္အသတ္အႏိုင္ရရွိလိမ့္မယ္လို႔ မထင္မွတ္ခဲ့ေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ ဗီြအိုေအ ဌာနခ်ဳပ္ကို လာေရာက္ခဲ့တဲ့ ဦးကိုကိုလိႈင္ ကို ဗီြအိုေအ ျမန္မာအစီအစဥ္ ဌာနမွဴး ဦးသန္းလြင္ထြန္း က ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္အေနနဲ႔ ဒီေလာက္ႀကီး အျပတ္အသတ္ အႏို္င္ရသြားလိမ့္မယ္လို႔ အစိုးရဘက္က ယူဆထားခဲ့တာမဟုတ္ေၾကာင္း အခု ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္ထဲေရာက္သြားၿပီျဖစ္တဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔လည္း ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒေဘာင္ထဲမွာ အစိုးရအဖြဲ႔ဝင္အျဖစ္နဲ႔ လႊတ္ေတာ္အတြင္း ေကာ္မရွင္ရာထူး စသျဖင့္ ဆႏၵရွိသလို တာဝန္ယူလုပ္ေဆာင္သြားႏိုင္မယ္ျဖစ္ေၾကာင္း သမၼတဦးသိန္းစိန္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအၾကံေပးအရာရွိ ဦးကိုကိုလိႈင္ က ေျပာပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို ေခတၱေရာက္ရွိေနတဲ့ ဦးကိုကိုလိႈင္ ကို ဝါရွင္ၿမိဳ႕ေတာ္ ဗီြအိုေအဌာနခ်ဳပ္မွာ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။

ဦးကိုကိုလိႈင္ ။ ။ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္အေနနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ လူႀကိဳက္မ်ားမႈ၊ စိတ္ဝင္စားမႈက အရမ္းျမင့္တက္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူ႔ရဲ႕ star power သူ႔ရဲ ႔ လူႀကိဳက္မ်ား၊ လူထုေထာက္ခံမႈေပၚမွာ မူတည္ၿပီး သူ႔ရဲ႕ပါတီကလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေနရာေတြရမယ့္လို႔ မွန္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေလာက္ႀကီး သိပ္ၿပီးေတာ့ landslide လံုးဝနီးပါးေလာက္ရလိမ့္မယ္လို႔ မေမွ်ာ္မွန္းခဲ့ဘူး။ ဒါေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ဆိုတာကလည္း ေဘာလံုးပြဲလိုပဲ မွန္းရတာ သိပ္ခက္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း အၾကမ္းမ်ဥ္းအားျဖင့္ေတာ့ အမ်ားစုရလိမ့္မယ္လို႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မွန္းထားခဲ့ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဘာပဲေျပာေျပာ အခုထြက္လာတဲ့ ေနာက္ဆံုးရလဒ္အရဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုဟာ ပံုစံေျပာင္းသြားတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေရးပါတယ့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ၊ အတိုက္အခံပါတီတခုဟာ လႊတ္ေတာ္ထဲကို ေရာက္လာၿပီ။ ဒါ လႊတ္ေတာ္ႏိုင္ငံေရး ျဖစ္လာၿပီ။ ေျပာၾကမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာရတဲ့ ေနရာက အမ်ားစုေတာ့ မဟုတ္ေသးဘူး။ ေနာက္ပိုင္းေျပာင္းလဲလာတဲ့ အမတ္ေတြ၊ ဟိုဘက္ဒီဘက္ရွိတာဆုိရင္ ေလးဆယ္ေက်ာ္၊ ငါးဆယ္ေပါ့။ အလြန္ဆံုးရွိႏိုင္မယ့္ အေနအထားေပါ့။ အန္အယ္လ္ဒီဘက္ကို ေျပာင္းတဲ့အမတ္ေတြလည္း ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါကအနည္းစုလို႔ ေျပာလို႔ရပါေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာျဖစ္လာမယ့္ ႏိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးမႈေတြ အေျခအေနေတြဟာ အဲဒါေတြဟာ အေၾကာင္းအရာေတြေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ မွ်မွ်တတ မဲခြဲဆံုးျဖတ္ၾကမယ့္ အေျခအေနမ်ဳိးကို ျမင္သလား။ ဒါမွမဟုတ္ ပါတီစြဲနဲ႔ ေရွ႕ဆက္ၿပီး ဆံုးျဖတ္လုပ္ကိုင္သြားမယ့္ အေျခအေနလို႔ ျမင္သလား။ ဒါအျပင္ကို စစ္တပ္ဘက္က ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္က ေရွ႕ဘက္မွာ ဘာေတြျဖစ္လာႏိုင္မလဲ၊ ဘာေတြျဖစ္လာသင့္တယ္လို႔ ဆရာ ထင္သလဲ။

ဦးကိုကိုလိႈင္ ။ ။ အခုအခ်ိန္အထိ လႊတ္ေတာ္ေတြ က်င္းပခဲ့တယ္။ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးေတြ က်င္းပခဲ့တယ္။ ဒီ အစည္းအေဝးေတြ က်င္းပခဲ့တဲ့ေနရာမွာ က်ေနာ္တို႔ ျမင္တာကေတာ့ non-partisan ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ပါတီစြဲ မထားဘဲနဲ႔ အမ်ဳိးသားေရးအက်ဳိးစီးပြားကို ေရွ႕တန္းကထားၿပီးေတာ့ ကိစၥ issue ေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ သေဘာတူတယ္၊ သေဘာမတူဘူးဆိုၿပီး ေဆြးေႏြးဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါက တပ္မေတာ္ သားကိုယ္စားလွယ္ေတြလည္း အဲဒီအထဲမွာ ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕တပ္မေတာ္သား ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက တကယ္တမ္း တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ဳိးရွိမယ့္ကိစၥဆိုရင္ အတိုက္အခံပါတီေတြကေနတင္တဲ့ အဆိုေတြကိုလည္း သူတို႔ေထာက္ခံခဲ့ၾကတာကို ေတြ႔တယ္။ ဆိုေတာ့ သူတို႔လည္းပဲ block တခုအေနနဲ႔ အတိုက္အခံက ဘာလုပ္လုပ္ ဆန္႔က်င္မယ္ဆိုတာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ သူတုိ႔အေနနဲ႔ က်ေနာ္ျမင္သေလာက္ကေတာ့ အထိန္းအကြပ္သေဘာမ်ဳိးေလးနဲ႔ သူတို႔ေနေနေပးတဲ့သေဘာပါပဲ။ တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ဳိးရွိမယ္၊ တကယ္အက်ဳိးရွိမယ့္ကိစၥဆိုရင္ သူတို႔မပါဝင္မွာကိုလည္း ပူစရာမလုိပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က အခုလို အင္အားႀကီးတဲ့ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရး အင္အားစုေတြနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ႏိုင္ငံေရးကို စတင္ဝင္လာၿပီဆိုေတာ့ သူတို႔ကေတာ့ တစံုတခုေသာ အတုိင္းအတာအထိ solid ျဖစ္တာေပါ့။ လူေပါင္း ေလးဆယ္၊ ငါးဆယ္ေလာက္ ရွိလာၿပီဆိုေတာ့။ သူတို႔မွာေတာ့ ပါတီရဲ႕ identity ကိုေတာ့ ထိန္းေကာင္းထိန္းႏို္င္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိလိမ့္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း သူတို႔ရဲ႕ အဓိကေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနကေတာ့ ruling party နဲ႔ေရာ၊ government အစိုးရအေနနဲ႔ေရာ တကယ္ တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ဳိးရွိမယ့္ကိစၥေတြမွာ ပိုၿပီးေတာ့ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏို္င္မယ့္ အခြင့္အလမ္းေတြ ပိုရွိလာလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဦးကိုကိုလိႈင္ ေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ ruling party အခု အာဏာရေနတဲ့ ပါတီရယ္၊ လက္ရွိ အစိုးရဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေလးေတြ ပါပါတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ ႔ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က လႊတ္ေတာ္ထဲကို ေရာက္လာၿပီဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီစနစ္ရဲ႕ လႊတ္ေတာ္ဟာ ပိုၿပီးဂုဏ္ေရာင္ေျပာင္းလာတယ္၊ အားေကာင္းလာတယ္လို႔ အမ်ားစုက ယူဆၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္ေတြအတြင္းမွာ က်ေနာ္တုိ႔က အျပင္ဘက္က ၾကားသမွ်၊ ျမင္သမွ် အေျခအေနမွာ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ လက္ရွိအစိုးရ အားၿပိဳင္မႈေလးေတြ ရွိေနတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႔ရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြအေပၚကို လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္အရ check and balance ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ကေန စိစစ္တဲ့ ေဝဖန္တဲ့ စိစစ္တဲ့ကိစၥေလးေတြမွာ မေက်မလည္မႈေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ၾကားေနရပါတယ္။ အဲဒီ အေျခအေနေတြကေရာ ဘယ္လိုပံုစံမ်ဳိး ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္သလဲ။

ဦးကိုကိုလိႈင္ ။ ။ Check and balance ဆိုတာကေတာ့ ဒီမုိကေရစီလူ႔ေဘာင္အဖြဲ႔အစည္းမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ ပံုမွန္သဘာဝပါ။ တခုရွိတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဒါကို အခုမွစၿပီး က်င့္သံုးရတာ။ မက်င့္သံုးဘဲေနခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရာစုႏွစ္တဝက္ေလာက္ ရွိခဲ့ၿပီ။ အခုမွ စက်င့္သံုးရတာဆိုေတာ့ ဒီစနစ္က ေျပာင္းသြားၿပီဆိုတဲ့အေျခအေနမွာ စမ္းၾကရတာေပါ့။ ကိုယ္သံုးႏိုင္တဲ့ option ေလးေတြကို စမ္းသံုးၾကတာ။ စမ္းၾကတဲ့အခါမွာ တခ်ဳိ ႔ကလည္း လုပ္လိုက္တာေတြက ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ စၿပီးသံုးတယ္ဆိုေတာ့ စမ္းတဝါးဝါးေလးေတြေပါ့။ အဲဒီအခါမွာ တခုနဲ႔တခု အံမဝင္တာေလးေတြလည္း ရွိႏိုင္တယ္။ အံမဝင္ေလးတာေတြကိုေတာ့ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ဒါကို အားၿပိဳင္မႈႀကီးတခုအေနနဲ႔ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ မယူဆပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ဒါေတြဟာ လုပ္ရင္းကိုင္ရင္းနဲ႔ အဆင္ေခ်ာသြားမယ္ေပါ့။ အခ်င္းခ်င္းျပန္ၿပီးေတာ့ အျပန္အလွန္ နားလည္းမႈရွိလာတာနဲ႔အမွ် ပိုၿပီးအဆင္ေျပ ေခ်ာေမြ႔လာလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ အထူးသျဖင့္ အစိုးရဝန္ႀကီးဌာနေတြရဲ႕ဘတ္ဂ်က္အသံုးစရိတ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ စိစစ္မႈေတြအေပၚမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တဖတ္နဲ႔တဖတ္ ေဝဖန္မႈေလးေတြလည္း ၾကားရတယ္။ အဲဒါေတြကေရာ အခု လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး ေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ေျပလည္သြားႏိုင္မယ့္ အေနအထား ရွိသလား။

ဦးကိုကိုလိႈင္ ။ ။ အခုေနာက္ဆံုး သိသေလာက္ကေတာ့ draft ေတာင္မွ ထြက္သြားၿပီ။ အကုန္လံုးက approve လုပ္လိုက္ၿပီ။ အတည္ျပဳလိုက္ပါၿပီ။ အတည္ျပဳလိုက္ၿပီဆိုေတာ့ လႊတ္ေတာ္ကေပးထားတဲ့ မူေဘာင္အတြင္းမွာ အစိုးရဌာနေတြက သံုးၾကရမွာေပါ့။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ဒီေနရာမွာ ဘာလိုလဲဆုိေတာ့ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြမွာလည္း အခုမွ စေထာင္ရတာျဖစ္တာမုိ႔ သူတို႔ကို ေနာက္က ပံ့ပိုးေပးမယ့္၊ အပံ့အပိုးျပဳေပးမယ့္ ဥပမာ သုေတသနအဖြဲ႔အစည္း - အေမရိကမွာဆိုရင္ေတာ့ congressional research, congressional library စာၾကည္တိုက္ေတြ၊ သုေတသနေတြ မရွိေသးသလိုဘဲ သူတုိ႔ကို ေထာက္ပံ့ေပးမယ့္ ကၽြမ္းက်င္သူေတြလည္း မရွိေသးဘူး။ ေနာက္ staff ဝန္ထမ္းအဖြဲ႔အစည္းေတြလည္း မရွိေသးေတာ့။ သူတို႔က သူတုိ႔ဘာသာစၿပီးေတာ့ ဒါေတြကို ေလ့လာၾကရတယ္။ ေလ့လာၾကေတာ့ အစိုးရဌာနေတြမွာေတာ့ ဘာပဲေျပာေျပာ သူတုိ႔က လက္ရွိ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီးသား အေထာက္အကူျပဳႏိုင္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြရွိတယ္။ ဒီကိစၥေတြနဲ႔ ပိုၿပီးေတာ့ လုပ္ေနၾကျဖစ္ေနတယ္ဆိုေတာ့ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ၾကားထဲမွာ လႊတ္ေတာ္ကလည္း ဒါကို ပိုၿပီးေတာ့ ထိေတြ႔ ကၽြမ္းဝင္မႈရွိလာဖို႔အတြက္ အခ်ိန္နည္းနည္းေပးရလိမ့္မယ္လို႔ ထင္တယ္။ အစိုးရဌာနေတြကေတာ့ လုပ္ခ်င္တာေပါ့။ ဒီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမွာ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ လုပ္ခ်င္တယ္။ တဖက္မွာၾကေတာ့လည္း လႊတ္ေတာ္က ဘတ္ဂ်က္ကို control လုပ္ရမယ့္ အေျခအေနရွိတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီႏွစ္ခုၾကားထဲမွာေတာ့ ဒါမ်ဳိးေလးေတြကေတာ့ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း တေယာက္နဲ႔တေယာက္ ဒါကို နားလည္းသေဘာေပါက္သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အရွိန္အဟုန္မျပတ္ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔က တခါတေလၾကေတာ့ ဘာရွိသလဲဆိုရင္ေတာ့ ဦးစားေပးရမယ့္၊ ဦးစားေပးမႈ အစီအစဥ္က တေယာက္နဲ႔တေယာက္ မတူတာေတြရွိတယ္။ အဲဒါေတြကို ညႇိႏႈိင္းႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ပိုၿပီးေတာ့ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔မယ့္ ဆက္ဆံေရးေတြ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ အစိုးရအဖြဲ႔မွာ တူညီတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္တခု ေျပာသံေတြၾကားရတယ္။ အထူးသျဖင့္ သမၼတဦးသိန္းစိန္ရဲ႕ ပထမဦးဆံုး မိန္႔ခြန္းထဲမွာဆိုလို႔ရွိရင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ အာဂတိလိုက္စားမႈ ပေပ်ာက္ေရး။ အလားတူပဲ ေနာက္ပိုင္းမွာ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ဥကၠ႒ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ သူရဦးေရႊမန္းတို႔ဘက္က ေျပာလာေတြကလည္း အာဂတိလိုက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးကိစၥေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပါပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီ အာဂတိလိုက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးကိစၥမွာ အစိုးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ၾကားထဲမွာ ညႇိႏိႈ္င္းၿပီးေတာ့ ဘယ္ေလာက္အထိ ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္သလဲ။ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ၿပီလို႔ ျမင္သလဲ၊ ယူဆပါသလဲ။ အမ်ား က်ေနာ္တို႔ ၾကားေနရတာကေတာ့ ဒီဟာေတြက အေပၚပိုင္းမွာ အေျပာပဲရွိတယ္။ ေအာက္ေျခကို မေရာက္ေသးဘူး။ တည္ျမဲေနတဲ့ ဗ်ဴ႐ိုကေရစီ ႀကိဳးနီစနစ္ႀကီးနဲ႔ အာဂတိလိုက္စားမႈ၊ ျခစားမႈေတြကေတာ့ level တခု၊ အဆင့္တခုမွာ ရွိေနတုန္းပဲလို႔ က်ေနာ္တို႔ ၾကားေနရတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘယ္လိုအနာဂတ္ အေျခအေနရွိပါသလဲ။

ဦးကိုကိုလိႈင္ ။ ။ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရအဖြဲ႔သက္တမ္းကလည္း တႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ လုပ္စရာေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါ။ လုပ္စရာေတြ အမ်ားႀကီးထဲမွာ အာဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးကလည္း အေရးႀကီးတဲ့ ဦးစားေပးထဲမွာ ပါပါတယ္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း အခုမွစၿပီး ျပင္ဆင္ေနရတဲ့အေျခအေန၊ အခုမွ စၿပီးမွ လုပ္ႏိုင္သေလာက္ စၿပီးလုပ္ပါတယ္။ ပိုၿပီးေတာ့မွ စနစ္တက် systematic ျဖစ္တဲ့ mechanism ဥပမာအားျဖင့္ အမ်ဳိးသား အာဂတိလိုက္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး ေကာ္မရွင္လိုဟာမ်ဳိးေတြ။ ဒါမ်ဳိးေတြလည္း ထူေထာင္ဖို႔လည္း လုပ္ေနပါၿပီ။ လႊတ္ေတာ္ဘက္ကလည္း ဥပေဒေတြ ျပဌာန္းဖို႔ လုပ္ေနသလိုပဲ၊ အစိုးရဘက္ကလည္း ဒီအတြက္ကို ျပင္ဆင္မႈ၊ ဒါမ်ဳိးေတြစၿပီး ေလ့လာမႈေတြစၿပီး လုပ္ေနပါၿပီ။ မၾကာခင္ အေတာအတြင္းမွာ ဒါေတြလည္း အေကာင္အထည္ ေပၚလာမွာပါ။ ဒါေပမယ့္လည္း သိတဲ့အတိုင္းပဲ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြနဲ႔ အဂတိလုိက္စားမႈဆိုတာက ဖြားဘက္ေတာ္လိုပဲ။ ဒါေတြက လူေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ၊ လူေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚ၊ လူေတြရဲ႕ တန္းဖိုးထားမႈ၊ လူေတြရဲ႕ စည္းကမ္းလိုက္နာမႈ စသျဖင့္ ဒါေတြက အမ်ားႀကီး ဆက္ႏႊယ္ေနတယ္ဆိုေတာ့ democratic reform လုပ္႐ံုနဲ႔ အာဂတိလိုက္စားမႈက အလိုလိုပေပ်ာက္သြားလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္မွန္းလို႔ရွိရင္ေတာ့ နည္းနည္းေလး ႐ိုးအ,ရာၾကတယ္လို႔ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ အာဂတိလိုက္စားမႈ ရွိေနသေရႊ႕ကာလပတ္လံုး စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈလုပ္ဖို႔ အေတာ္ခက္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သမၼတႀကီးကလည္း သူ႔ရဲ႕ ၿပီးခဲ့တဲ့ မိန္႔ခြန္းထဲမွာ rule of law တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ တည္ေဆာက္ရမယ္ဆိုတာကို ထပ္ျပန္တလဲလဲ သူေျပာခဲ့တယ္။ ဒီလို အာဂတိလုိက္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး အပါအဝင္၊ ဥပေဒစိုးမုိးေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ အမ်ားႀကီး လုပ္ဖို႔ရွိပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း စၿပီးလုပ္ေနပါၿပီ။ လုပ္စရာေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးပါ။ စၿပီးေတာ့ လုပ္ေနပါၿပီလို႔ပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ အဲဒီေတာ့ အစိုးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ေတြထဲမွာ အခုဆိုလို႔ရွိရင္ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုထဲကို ထဲထဲဝင္ဝင္ ဝင္လာတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ဘယ္လိုက႑မ်ဳိးကေန ပါဝင္လာမယ္လို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားပါသလဲ။ တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ေတာ့ ေမွ်ာ္မွန္းၾကတာေပါ့။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ရာထူးတေနရာေပးမလား။ ဒါမွမဟုတ္ တခ်ဳိ႕က လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေကာ္မရွင္တခုခုနဲ႔ ေကာ္မတီ တခုခုမွာ ဦးေဆာင္ခိုင္းမလား။ အေၾကာင္းအရာတခုခုအတြက္။ အာဂတိလိုက္စားမႈျဖစ္ေစ၊ အမ်ဳိးသားျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရးကိစၥျဖစ္ျဖစ္။ ဒါမ်ဳိးေတြကို ခန္႔မွန္းေနၾကတာ ရွိပါတယ္။

ဦးကိုကိုလိႈင္ ။ ။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္ ထင္တယ္။ ဘယ္အေပၚမွာ မူတည္သလဲဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ stake holder ေတြေပၚမွာပဲ မူတည္လိမ့္မယ္။ အထူးသျဖင့္ ကာယကံရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ဆႏၵ ဘယ္လိုရွိသလဲ။ သူက လႊတ္ေတာ္ထဲမွာပဲ ေနခ်င္တယ္ဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ သူလုပ္ႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြ။ တကယ္ စြမ္းစြမ္းတမံ လုပ္ႏိုင္တဲ့ေနရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ သူနဲ႔လိုက္ဖက္ၿပီး သူအမ်ားႀကီး အက်ဳိးရွိေအာင္လုပ္ႏိုင္မယ့္ ေနရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ သမၼတႀကီးနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၾကားထဲမွာ နားလည္းမႈရွိၿပီး သမၼတႀကီးကလည္း ဘယ္သူ႔မဆို cabinet member အေနနဲ႔ ခန္႔လို႔ရတယ္ဆိုေတာ့ ဒီအေပၚမွာလည္း သူတုိ႔အေပၚ မူတည္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္ကေတာ့ ခန္႔မွန္းဖို႔ေတာ့ ..

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဒါေတြက ျဖစ္ႏိုင္တယ္ အေျခအေနရွိတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္ေပါ့။

ဦးကိုကိုလိႈင္ ။ ။ ဘယ္လိုေျပာမလဲဆိုရင္ေတာ့ အေျခခံဥပေဒအရ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ ညီညႊတ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘာမဆို ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ေဘာင္ထဲမွာ ရွိတာေပါ့။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ဘယ္ေပၚမွာမူတည္မလဲဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာ ကာယကံရွင္ရဲ႕ဆႏၵ၊ ကာယကံရွင္ေတြ၊ အာဏာပိုင္ေတြ၊ သူတုိ႔ေတြရဲ႕ဆႏၵေတြေပၚမွာပဲ မူတည္မယ္လို႔ပဲ ေျဖခ်င္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ အခု ဆရာဦးကိုကိုလိႈင္က ဒီ အေမရိကကို လာလည္တဲ့အခ်ိန္မွာ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚကို ျပဳလုပ္ထားတဲ့ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြ ဦးေဆာင္တဲ့၊ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္တဲ့ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔႔မႈ။ အဲဒါေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ေစာေစာက က်ေနာ္တုိ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မႈအေျခအေနေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘယ္လို ဒီဘက္က အလားအလာေကာင္းေတြ ဦးကိုကိုလိႈင္အေနနဲ႔ ေတြ႔ျမင္ရသလဲ။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈကို ျပန္ဖြင့္ေပးဖို႔ အလားအလာက ဘယ္ေလာက္ထိ ေကာင္းလာၿပီလို႔ ယူဆပါသလဲ။

ဦးကိုကိုလိႈင္ ။ ။ အခုကိုပဲ ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ ၿပီးသြားတဲ့အခ်ိန္မွာပဲ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး Mrs. Clinton ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြထဲမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးလာမယ့္ အခ်က္အလက္ေတြ အမ်ားႀကီးပါပါတယ္။ ဆိုေတာ့ အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးတိုးတက္ဖို႔ဆိုရင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား concrete action ခုိင္ခိုင္မာမာ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ တုံ႔ျပန္ေပးသြားမယ့္ အေနအထားရွိတယ္လို႔ သူတုိ႔ကိုယ္တုိင္လည္း ေျပာပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔လည္း ယံုၾကည္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ sanction ေတြဆိုတာက အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးစနစ္မွာ အင္မတန္ ႐ႈပ္ေထြးပါတယ္။ ဥပေဒေတြ ခ်မွတ္ထားတာရွိတယ္။ သမၼတရဲ ႔ Executive Order လို႔ ေခၚတဲ့ အမိန္႔ေတြနဲ႔ လုပ္ထားတာေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ တျခားတျခားေသာ condition ေတြနဲ႔ တြဲဘက္ၿပီး ခ်ိတ္ထားတာေတြလည္း ရွိတယ္ဆိုေတာ့ ဒါေတြ အကုန္လံုးကို တမုဟုတ္ခ်င္း ရွင္းပစ္ဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူး။ အခ်ိန္နည္းနည္းေတာ့ ယူရဦးမယ့္ အေနအထားမ်ဳိးရွိပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ Congress လႊတ္ေတာ္ရဲ ႔သေဘာထားကလည္း အမ်ားႀကီး မူတည္ေသးတယ္ဆိုေတာ့ Congress လႊတ္ေတာ္ကလည္း အခုက ေရြးေကာက္ပြဲႏွစ္ျဖစ္ေနေတာ့ သူတို႔ကလည္း အေတာ္ အလုပ္႐ႈပ္ေနၾကတယ္ဆိုေတာ့ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း က်ေနာ္တို႔က လံုးဝဥႆံုႀကီး ဖယ္ရွားပစ္မယ္လို႔ မေမွ်ာ္လင့္ပါဘူး။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း တဆင့္ၿပီးတဆင့္ ဒါေတြ ေျပလည္သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သိပ္မၾကာခင္ကာလအတြင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို သိသိသာသာ sanction ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တိုးတက္မႈ ရွိလာလိမ့္မယ္။ အေမရိကန္ဘက္က။ EU ဘက္ကဆိုရင္လည္း လာမယ့္ဧၿပီလထဲမွာ သူတို႔ ဒီကိစၥကို စဥ္းစားၾကလိမ့္မယ္။ အဲဒီမွာလည္း အမ်ားႀကီး တုိးတက္လာမွာပါ။ ေနာက္က်န္တဲ့ တႏိုင္ငံခ်င္းဆိုရင္ ၾသစေၾတးလ်၊ ကေနဒါတုိ႔ကလည္း အေလွ်ာ့အေပါ့ေပးတာေတြ ေျပာထားၿပီးပါၿပီဆိုေတာ့ က်ေနာ္ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး အေကာင္းျမင္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ သမၼတဦးသိန္းစိန္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအၾကံေပး ဦးကိုကိုလိႈင္ကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဝါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္ ဗီြအိုေအဌာနခ်ဳပ္မွာ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့တာပါ။

ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပိုင္း) အစီအစဥ္မွ ျပန္လည္ကူးယူ ေဖာ္ျပပါတယ္။