စစ္အာဏာရွင္တို႔ ေနဝင္ခ်ိန္ (၁)

ဒီလုိလူမ်ားစြာဘက္က ဒဏ္ေတြခံခဲ့ရ၊ ေျပးခဲ့ၾကရေပမယ့္ ခ်မ္းသာတဲ့သူေတြ လႊမ္းထားတဲ့ ခ်ီလီ လက္ယာပါတီ တခ်ဳိ႕၊ အဲဒီအခ်ိန္က ႏိုင္ငံတခုခုမွာ လက္ဝဲေတြ အာဏာရလာတာကို မလိုလားတဲ့ အေမရိကန္က နစ္ဆင္ အစိုးရ စတာ စတာေတြကေတာ့ ပီႏိုေရွး အာဏာသိမ္းမႈကို ေထာက္ခံခဲ့ၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ CIA ကိုယ္တိုင္ပင္ ခ်ီလီအာဏာသိမ္းမႈအတြက္ ဝင္ကူညီခဲ့ပါတယ္။

အာဏာသိမ္းေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ပီႏိုေရွးနဲ႔အေပါင္းအပါတို႔ လူမဆန္တဲ့ ဖိႏွိပ္မႈနဲ႔အတူ ဆက္ၿပီးေတာ့ လုိက္လာတာကေတာ့ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အစီအစဥ္နဲ႔ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအတြက္ ျပင္ဆင္မႈပါ။ စီးပြားေရး ျပဳျပဳေျပာင္းလဲေရးေတြလုပ္၊ စီးပြားေရး ေအာင္ျမင္ရင္ လူထုေထာက္ခံမႈ ျပန္ရလာၿပီးေတာ့ တနည္းအားျဖင့္ တရားမဝင္ယူထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို တရားဝင္လာေလဟန္ ပံုဖမ္းလို႔ရႏိုင္တာကိုး။

အဲဒီ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ အေျပာင္းအလဲေတြကို အေမရိကန္ ခ်ီကာဂို ယူနီဗာစတီက ဆင္းခဲ့တဲ့ ခ်ီလီႏိုင္ငံသား စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြ ဦးေဆာင္တာဆိုေတာ့ ခ်ီကာဂိုဘိြဳင္းေတြလို႔ သူတို႔ကို လူသိမ်ားၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေတြက လက္ေတြ႔မွာေတာ့ …

“သူတို႔ ၃ ႏွစ္စီမံကိန္း စီးပြားေရး အစီအစဥ္ေတြလုပ္တယ္၊ ခ်ီလီစီးပြားေရးကို ကုစားဖို႔ ေရွာ့႐ိုက္ၿပီးကုတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဘာျဖစ္လာလဲဆိုေတာ့ ေစ်းႏႈန္းေတြက တက္ကုန္တယ္၊ လုပ္ခေတြက နည္းလာတယ္။ ဒီေတာ့ အေျခခံ ျပည္သူေတြအဖို႔ တဖက္မွာက ျပင္းထန္တဲ့ႏိုင္ငံေရးဖိႏွိပ္မႈေတြနဲ႔ ေတြ႔ေနရတယ္။ တဖက္မွာက်ေတာ့ စီးပြာေရး အဆင္မေျပမႈရဲ႕ဒဏ္ကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ခံၾကရတယ္။

ဒီေတာ့ အစိုးရကုိ ပုန္ကန္ဖို႔၊ ဆႏၵျပဖို႔ မစဥ္းစားႏိုင္ေအာင္ ၾကံဳခဲ့ၾကရတာျဖစ္တယ္။ ဒါေတြက အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္တႏွစ္ေလာက္က စၾကံဳေနၾကရတာျဖစ္ၿပီးေတာ့ ၁၉၈၀ ႏွစ္ေတြလည္း စဝင္လာေရာ ႏိုင္ငံတကာမွာ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈနဲ႔တိုးေတာ့ အေျခအေနက ပိုဆိုးလာတာေပါ့”

တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အာဏာရွင္ ပီႏိုေရွးဟာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို အစားထိုးဖို႔ အာဏာသိမ္းတဲ့ စက္တင္ဘာလ ကတည္းက စၿပီးေတာ့ ေကာ္မရွင္တခုဖြဲ႔ကာ ျပင္ဆင္ေနေစပါေတာ့တယ္။ ဒါက အာဏာရွင္ေတြဘက္က အျပင္အဆင္ေတြ၊ ေျခလွမ္းေတြပါ။

ဒါေပမယ့္ ဖိႏွိပ္ခံေနရတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအသိုင္းအဝိုင္းနဲ႔ အေျခခံျပည္သူေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြကိုေတာ့ သူတို႔ လံုးဝ ရပ္သြားေအာင္လုပ္ဖို႔ရာမွာ မစြမ္းသာခဲ့ပါဘူး။

“ပထမဆံုး ဆႏၵျပပြဲေတြအျဖစ္ ျပန္ထြက္လာတာကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈပါ။ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္ပိုင္းေလာက္မွာ စထြက္လာပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စစ္အစိုးရတပ္ဖြဲ႔ဝင္ေတြရဲ႕ အသတ္ခံခဲ့ရသူေတြ၊ ေပ်ာက္ဆံုးသြားသူ ေတြရဲ႕မိခင္ေတြ၊ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြရဲ႕ လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵျပပြဲေတြပါ။ သူတို႔က လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခံရမႈေတြအတြက္ ဆန္႔က်င္ ဆႏၵျပၾကပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ ဘာသာေရး အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း ဝိုင္းဝန္းကူညီၾကပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး ေတာင္းဆိုမႈနဲ႔ စစ္အစိုးရကို စတင္ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲေတြေပါ့”

အဲဒီအမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြက ထိေရာက္မႈ ဘယ္ေလာက္အထိရွိလဲလို႔ ဆိုႏိုင္မလဲခင္ဗ်။

“ထိေရာက္တာေပါ့၊ တကယ့္ကို ထိေရာက္တယ္လို႔ က်မ ထင္ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ စစ္အစိုးရကို စတင္ဆႏၵျပတဲ့ လမ္းကို စဖြင့္ေပးလိုက္တယ္။ ဒီေနာက္မွာ တျခား Civil Society အဖြဲ႔အစည္းေတြလည္း လိုက္ပါလာၾကတာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ခ်ီလီမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြျဖစ္ေနတာကို ႏိုင္ငံတကာက မသိေစခ်င္တဲ့ စစ္အစိုးရကို ဒီလႈပ္ရွားမႈေတြက အေတာ္ ကသိကေအာက္ ျဖစ္သြားေစခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔လႈပ္ရွားမႈ စည္း႐ံုး ေဆာင္ရြက္ပံုကလည္း အေတာ့္ကို စနစ္တက် ရွိပါတယ္။ ဒီလႈပ္ရွားမႈေတြေၾကာင့္ ခ်ီလီစစ္အစိုးရ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို ကုလသမဂၢက ႐ႈတ္ခ်တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တိုင္း ခ်ခဲ့ရတဲ့အထိ ထိေရာက္ခဲ့ပါတယ္”

အဲဒီကာလက ဒီလုိအရပ္သားေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြကို အမ်ဳိးအစားခြဲၾကည့္မယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ ဘယ္လိုမ်ဳိး ေတြ႔ရလဲဗ်။

“Civil Society အဖြဲ႔အစည္းေတြကိုၾကည့္ရင္ ပံုစံ ၃ မ်ဳိးနဲ႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးကို အဓိက လႈပ္ရွားၾကတဲ့ ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားမႈေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးလႈပ္ရွားမႈေတြ၊ တခါ ဆင္းရဲလြန္းတဲ့လူေတြေနတဲ့ အပိုင္းက စုဖြဲ႔လႈပ္ရွားမႈေတြ၊ တခါ ေျမေအာက္ပါတီေတြအျဖစ္ရပ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြပါ။ ဒီအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ၾကားမွာ ဆက္စပ္ လုပ္ကိုင္ၾကပါတယ္”

ေဒါက္တာ မာဆီယာရီးယိုးစ္ပါ။ စစ္အာဏာသိမ္းစဥ္ ၁၉၇၃ ကာလက တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းဆရာလည္းျဖစ္၊ ခရစ္ယာန္ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီမွာ ေခါင္းေဆာင္တဦး လည္းျဖစ္ေနသူ မစၥတာ အီနက္စတို ဘက္ဘြန္တင္ ကလည္း …

“က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကို ဆက္လက္တည္တံ့ေနေအာင္ လုပ္ၾကတယ္။ လူထုၾကားမွာ နယ္ေျမအလိုက္ စုဖြဲ႔ထားတာေတြ ရွိတယ္။ အလုပ္သမားသမဂၢေတြ ရွိတယ္။ အမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႔ေတြ ရွိတယ္။ ေက်ာင္းသားသမဂၢေတြ ရွိတယ္။ အားလံုး ကြန္ယက္သေဘာ ဆက္စပ္ထားတယ္။ အားလံုးက လွ်ဳိ႕ဝွက္လုပ္ၾကရပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ အျမင္ဖလွယ္တာေတြ ဆက္သြယ္ၿပီးေတာ့ လုပ္ၾကတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ စာေစာင္စာတမ္းေတြလည္း ျဖန္႔ၾကတာေပါ့။ က်ေနာ္စာေရးမယ္ဆိုရင္ လွ်ဳိ႕ဝွက္ကေလာင္နာမည္ေတြနဲ႔ ေရးတာေတြ လုပ္ပါတယ္။ တဖက္က လွ်ဳိ႕ဝွက္လုပ္ရသလို ဒီမိုကရက္တစ္ အဖြဲ႔အစည္းေတြျဖစ္တာမို႔ တဦးသေဘာထားတဦးနဲ႔ ညိႇႏႈိင္းမႈကိုလည္း အေလးထားရပါတယ္”

အဲဒီတုန္းက ဘယ္လိုလမ္းစဥ္မ်ဳိးေတြကို ကိုင္စြဲခဲ့ၾကပါသလဲခင္ဗ်။

“က်ေနာ္တို႔ အိႏၵိယက မစၥတာ ဂႏၶီကိုင္စြဲခဲ့တဲ့ နည္းဗ်ဴဟာအတိုင္း အၾကမ္းမဖက္ဘဲ အာဏာရွင္စနစ္ကို ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္တဲ့ နည္းဗ်ဴဟာကိုပဲ ကိုင္စြဲခဲ့ပါတယ္၊ စစ္တိုက္တဲ့နည္းကို မသံုးဘူး။ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ခ်ီလီမွာ ဒီမိုကေရစီ ျပန္လည္ထြန္းကားေရးပဲ။ က်ေနာ္တို႔သြားခဲ့တဲ့ နည္းကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနည္းလမ္းပါပဲ”

ဒါကေတာ့ ခရစ္ယာန္ဒီမိုကရက္ပါတီေခါင္းေဆာင္တဦးအျဖစ္ အဲဒီအခ်ိန္က လွ်ဳိ႕ဝွက္လႈပ္ရွားခဲ့သူ မစၥတာ အီနက္စတို ဘက္ဘြန္တင္ ပါ။ သူက ေနာက္ပိုင္း လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ေခတ္မွာေတာ့ ၁၉၉၄ နဲ႔ ၉၈ ၾကားမွာ ခ်ီလီမွာ လႊတ္ေတာ္ အမတ္အျဖစ္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ခ်ီလီဟာ ၁၉၈၀ ကိုဝင္လာပါၿပီ။ ၁၉၈၀ ဟာ စစ္အာဏာရွင္တို႔ဘက္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သူတို႔ေျခလွမ္းကို ေနာက္ထပ္တဆင့္ တိုးၿပီးေတာ့ လွမ္းလိုက္တဲ့ႏွစ္ပါ။ ၁၉၇၃ အာဏာသိမ္းစဥ္ကတည္းက သူတို႔စိတ္ႀကိဳက္ ေရးလာခဲ့တဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို အတည္ျပဳဖို႔အတြက္ ျပည္သူ႔ ဆႏၵခံယူပြဲကို ၁၉၈၀ မွာ လုပ္ဖို႔ ျပင္ဆင္လာပါေတာ့တယ္။ ဒီလို ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို စစ္အစိုးရတို႔အဖို႔ ဘာေၾကာင့္မို႔ လိုအပ္ေနတာပါလဲ။

“က်မ အျမင္အရေျပာရရင္ေတာ့ သူတို႔က အရင္ႏိုင္ငံေရးပံုစံကို ၿဖိဳခ်ပစ္ၿပီး သူတို႔ႀကိဳက္တဲ့ ပံုစံသစ္ခ်ဖို႔အတြက္ လုပ္တာပါ။ ခ်ီလီမွာ ဥပေဒေတြ၊ စည္းမ်ဥ္းေတြခ်တာ လိုက္နာၾကတာက အစဥ္အလာအရ ေသေသခ်ာခ်ာ ေပၚထြန္းၿပီးသားပါ။ ဒီေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ ဒီဥပေဒအရလုပ္တာ၊ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ လုပ္တာမ်ဳိးလို ဆိုတာမ်ဳိးျဖစ္ေအာင္ ျပင္ဆင္ရတာပါ။

တနည္းအားျဖင့္ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ တရားဝင္သြားေအာင္လုပ္တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ပါ။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ဖိအားကို ဒီမွာဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒရွိတယ္၊ လူထု ဆႏၵခံယူပြဲနဲ႔ အတည္ျပဳထားတာ စသည္ျဖင့္ျပၿပီး ဖိအားေတြကို ေရွာင္ရွားလိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္တာလည္းပါတယ္ လို႔ က်မ ျမင္ပါတယ္”

ဒီေတာ့ ဒီ ၁၉၈၀ စက္တင္ဘာမွာလုပ္တဲ့ လူထုဆႏၵခံယူပြဲမွာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကို လက္ခံ မခံေမးရာမွာ ဒါ လက္ခံေရးဘက္က ႏိုင္သြားပါတယ္ ခင္ဗ်။ အဲေတာ့ လူထုကလက္ခံတယ္လို႔ ေျပာလို႔မရႏိုင္ဘူးလား။

“လူထုဆႏၵခံယူပြဲကေတာ့ လြတ္လပ္ၿပီးမွ်တတဲ့စံႏႈန္းေတြနဲ႔ တိုင္းတာရင္ အနိမ့္ဆံုးဆႏၵေတာင္ မရွိဘူးလို႔ ႏိုင္ငံတကာ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႔တိုင္းက သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံထဲ ဘာေတြပါသလဲ ဆိုတာကို လူေတြက ေကာင္းေကာင္း မသိၾကပါဘူး။ ဘာေတြပါတယ္ဆိုတာကို လူထုၾကားထဲမွာ ေျပာဖို႔ဆိုတာကလည္း သိတဲ့အတိုင္း စစ္အစိုးရက အုပ္ခ်ဳပ္ထားတာဆိုေတာ့ လူေတြအေနနဲ႔ အျမဲေၾကာက္ရြံ႕ေနရတဲ့အေနအထားေအာက္မွာပါ။

ဒီေတာ့ မေျပာႏိုင္ၾကပါဘူး။ တကယ္တမ္း မဲထည့္ၾကတဲ့အခါက်ေတာ့လည္း မဲလိမ္တဲ့သတင္းေတြက အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ တေယာက္တည္းက မဲ ႏွစ္ခါ သံုးခါ လာထည့္တာတို႔၊ အရင္ကတည္းက ကြယ္လြန္ၿပီးသား လူေတြရဲ႕နာမည္နဲ႔ မဲထည့္ထားတာတို႔ အစံုပါပဲ”

ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာ မာဆီလာ ရီး႐ိုစ္ရဲ႕ အေျဖပါ။

ဘယ္လိုပဲ အမွန္တရားေတြက ရွိခဲ့ ရွိခဲ့၊ အမ်ားသူငါ ေသခ်ာစြာနားမလည္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ မဲေပးခြင့္မရတဲ့ ျပည္သူ႔ဆႏၵပြဲ ရလဒ္နဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ပီႏိုေရွးတေယာက္ကေတာ့ အတည္ျပဳ သြားႏိုင္ခဲ့ပါၿပီ။

ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္။